تاثیر تغذیه بر هوش کودکان چیست؟
چگونه مواد مصرفی موجب افزایش هوش کودک می شود؟
چه عواملی می‌توانند بر روی هوش و ضریب هوشی کودک تاثیر بگذارند؟ آیا برای داشتن هوش بالا، تنها داشتن ژن خوب کافی است؟ چگونه می‌توان هوش جنین را بعد از تولد افزایش داد؟ آیا تاثیر تغذیه بر هوش کودکان ثابت شده است؟ در جواب کلی به این سوالات باید گفت، در کنار ژن، تغذیه و سبک زندگی نیز بر روی ضریب هوشی کودک تاثیر دارد. درست است که نمی‌توان اثر ژن را بر هوش انکار کرد، اما والدین با نظارت بر تغذیه کودک و قرار دادن مواد غذایی مفید در برنامه غذایی او، به افزایش هوش او با تغذیه کمک خواهند کرد. اما چه غذاهایی به افزایش هوش جنین کمک می‌کنند؟ بهترین متخصص تغذیه در تهران به این سوال پاسخ خواهد داد.
تغذیه و هوش کودکان چه ارتباطی با هم دارند؟
به نقل از ncbi.nlm.nih.gov و طبق تحقیقات انجام شده در رابطه با تاثیر تغذیه بر هوش کودک، اغلب کودکانی که از دوران نوزادی تا رسیدن به سن پیش‌دبستانی برنامه غذایی سالمی داشتند، توانسته‌اند در آزمون‌های هوش رتبه بالاتری کسب کنند. برعکس، کودکانی که برنامه غذایی سالمی را در دوران کودکی دنبال نکرده و یا با کمبود غذا مواجه بودند، در حل مسئله، توجه، تمرکز و حل مسئله دچار مشکل شده‌اند.
به همین خاطر است که همواره پیشنهاد می‌شود مادر در طول دوران بارداری خود از مواد غذایی حاوی ویتامین‌های گروه B، اسیدهای چرب امگا 3 و 6، پروتئین و ویتامین C استفاده کرده و بعد از تولد نیز، این مواد غذایی و در صورت نیاز، انواع مولتی ویتامین را در برنامه غذایی کودک قرار دهد؛ چراکه این ویتامین‌ها می‌توانند روند رشد و تکامل ذهن را سرعت ببخشند.
کودکان چی بخورن که باهوش تر بشن؟
اگر به دنبال برخورداری از تاثیر تغذیه بر هوش کودک هستید، لازم است در مرحله اول، مواد مغذی مفید برای مغز را بشناسید. پزشکان از دسته‌ای از ویتامین‌ها و مواد مغذی با عنوان بهترین مواد غذایی برای افزایش تمرکز کودکان یاد می‌کنند که صرف آنها به میزان کافی، باهوش شدن کودک را ممکن می‌کند. اما در جواب این سوال که چه چیزی برای هوش بچه خوبه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آهن: آهن روند تکامل ذهن و تقویت مغز را سرعت بخشیده و به عنوان ویتامین ضروری برای هوش عملی در کودکان شناخته می‌شود. از آنجایی که اغلب نیاز کودکان به این ویتامین تا 2 سالگی تامین نمی‌شود، اغلب متخصصان توصیه می‌کنند از 6 ماهگی دادن قطره آهن به کودک شروع شده و تا 2 سالگی ادامه داشته باشد. بعد از عبور از 2 سالگی نیز با مصرف غذای تقویت‌کننده هوش کودک همچون گوشت، تخم مرغ و حبوبات که دارای آهن هستند، می‌توان نیاز بدن را تامین کرد.
پروتئین‌ها: به طور قطع میزان تاثیر پروتئین‌ها بر هوش کودک شما را متعجب خواهد کرد. متخصصان پروتئین‌ها را در دسته ویژه‌ای قرار می‌دهند که تاثیر خارق‌العاده این مواد را نشان می‌دهد. پروتئین‌ها در تولید انتقال دهنده‌های عصبی بسیار موثر عمل کرده و از این طریق زمینه ارتباط بهتر میان انتقال دهنده‌های عصبی را فراهم می‌کند. شما می‌توانید نیاز بدن کودک را از طریق قرار دادن تخم مرغ، حبوبات و گوشت در برنامه غذایی فرزندتان تامین کنید.
اسیدهای چرب: قرارگیری اسیدهای چرب در برنامه تغذیه و تاثیر تغذیه بر هوش کودکان با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند. وجود این اسیدها در بدن به رشد بهتر جسم و افزایش توانایی ذهن کمک خواهد کرد. دریافت این نوع اسید چندان دشوار نبوده و از طریق مصرف مواد غذایی چون روغن زیتون، گردو و ماهی امکانپذیر است.
ید: ید یکی از مواد ضروری برای تقویت مغز است که نه تنها در باهوش شدن جنین در بارداری با تغذیه موثر است، بلکه به سوخت و ساز بهتر بدن کمک کرده و کمبود و یا افزایش میزان آن، بر تعداد هرمون‌های تیروئید تاثیر می‌گذارد. کمبود این ماده مغذی چه بعد از تولد توسط کودک و چه در دوران بارداری توسط مادر، عقب ماندگی ذهنی و عدم رشد کامل سیستم عصبی را به دنبال خواهد داشت. مصرف غذاهای دریایی و نمک‌های تصفیه شده، راه مناسبی برای تامین نیاز بدن کودک به ید است.
روی: درست است که امروزه چندان در رابطه با روی و تاثیر مواد غذایی بر هوش کودک صحبت نمی‌شود، اما نمی‌توان منکر فایده آن بر تقویت هوش کودکان پیش دبستانی شد. تامین نیاز بدن به روی، رشد نرمال جسمانی و تقویت ذهن و فرایندهای ذهنی را به دنبال خواهد داشت. به طور کلی مصرف آجیل، انواع مغزها و دانه‌ها می‌تواند بدن کودک را از روی بی‌نیاز کند.
کولین: این ماده مغذی یکی دیگر از موادی است که کم یا زیاد بودن آن، نشان‌دهنده تاثیر تغذیه بر هوش کودک است. کولین در دسته ویتامین‌های B قرار گرفته و در صورتی که طی دوران حاملگی و یا پس از تولد به میزان کافی توسط نوزاد دریافت نشود، کاهش ظرفیت حافظه را به دنبال دارد.
سلنیوم: شما می‌توانید برای افزایش هوش کودک و تغذیه سالم برای او، مواد غذایی دارای سلنیوم همچون جگر، کلم، گردو، ماهی و سبوس گندم را در برنامه غذایی روزانه کودک قرار دهید.
ویتامین A: اغلب از ویتامین A تنها به عنوان ویتامین مفید برای تقویت عضلات چشم و جلوگیری از ضعیف شدن چشم یاد می‌شود، اما در رابطه با تاثیر تغذیه بر هوش کودکان کم لطفی می‌شود. مواد خوراکی دارای ویتامین ای، موجب تقویت ذهن و سیستم ایمنی بدن خواهند شد. برای تامین این ویتامین در بدن، تنها کافی است به سراغ میوه‌ها و سبزیجات زرد رنگ بروید.
انرژی‌زاها: کودکان نیز همچون بزرگسالان برای داشتن فعالیت و سوخت و ساز بدن، نیاز به کالری کافی و کربوهیدارت‌های ضروری دارند و در صورتی که کالری و کربوهیدرات به میزان کافی دریافت نشود، ممکن است رشد بدن با تاخیر انجام شده و کودک از لحاظ جسمانی و روانی ضعیف شود. لازم به ذکر است، بخشی از اصرار والدین به اندازه گیری قد و وزن کودکان به صورت منظم، همین مسئله است.
علت نقش تغذیه در افزایش هوش کودکان
مغز نیز همچون دیگر اندام‌های بدن برای رشد و توسعه به مواد غذایی مفید نیاز دارد و شاید جالب باشد بدانید، مغز طی دوران رشد کودک، به دلیل داشتن قابلیت پلاستیسیته خود، می‌تواند ترمیم شده، بهبود پیدا کند و یا تقویت شود. حال اگر مغز بخواهد از این قابلیت استفاده کند به مواد مغذی و ویتامین فراوانی نیاز دارد.
دقت داشته باشید نیاز بدن کودک تنها به ویتامین‌های گروه B، ویتامین D و ویتامین C خلاصه نمی‌شود و در کنار آنها لازم است مصرف مواد غذایی حاوی روی، زینک، اسیدهای چرب امگا 3، امگا 6 و آهن را در برنامه غذایی کودک قرار دهید. این مواد می‌توانند بهبود ساختار مغز و تقویت پوشش مغزی را به دنبال داشته باشند، اما برای تامین انرژی بدن نیز لازم است در کنار مواد غذایی مفید، کمی روغن، شکر و نمک مصرف شود.
اگر این نظام تغذیه‌ای را مد نظر داشته و حواستان به تاثیر تغذیه بر هوش کودک باشد، قطعا کودکی باهوش، با قدرت حافظه و تمرکز بالا خواهید داشت.
انواع غذاهای تقویت کننده هوش کودک
به طور قطع، شما نیز به عنوان والدین می‌دانید که کودکان در انتخاب و خوردن غذا بسیار سختگیر هستند و غذاهای تکراری با ظاهری نه چندان زیبا را نمی‌خورند. برای آنکه فرزندتان را به خوردن مواد غذایی مفید ترغیب کنید لازم است در مرحله اول به طعم و سپس به ظاهر غذا اهمیت داده و تنوع کافی در برنامه غذایی کودک قرار دهید. به طور کلی قرار دادن موادی همچون موارد زیر در برنامه غذایی کودک ضروری است.
- غلات: تاثیر تغذیه بر هوش کودکان را در مصرف غلات توسط کودکان می‌توان دید. برای تقویت حافظه و تمرکز کودکان می‌توانید برنج قهوه‌ای، جو، آرد سیاه و گندم کامل در کنار سیزیجات به کودک بدهید.
- ماهی: یکی از اصلی‌ترین منابع اسیدهای چرب امگا 3 که وجود آن در بدن کودکان برای رشد مغز جنین ضروری به شمار می‌آید، ماهی است؛ البته نه هر نوع ماهی که می‌شناسید. بهترین ماهی‌هایی که به افزایش تمرکز و حافظه کودک کمک می‌کنند، ماهی قزل‌آلا، سردماهی، ماهی تن، ماهی ماکرل و ماهی کیک هستند.
- تخم مرغ: یکی دیگر از مواد دارای چربی مفید و پروتئین فراوان را می‌توان تخم مرغ دانست. به طور کلی مصرف روزی یک عدد تخم مرغ، در افزایش تمرکز و تقویت حافظه معجزه می‌کند.
- گوجه فرنگی: برای آنکه بتوانید برای تقویت حافظه کودک اقدام کرده و تمرکز را در او افزایش دهید، پیشنهاد می‌شود گوجه را به صورت خام و یا آبپز شده به کودک بدهید. گوجه به دلیل داشتن لایکوپن، یک نوع آنتی اکسیدان قوی، در تقویت بدن و ذهن کودکان بسیار موثر عمل می‌کند.
- میوه و سبزیجات: به طور قطع در رابطه با تاثیر میوه‌ها و سبزیجات بر سلامت مغز و بدن شنیده‌اید. به طور کلی میوه‌هایی همچون انگور، پرتقال، گریپ‌فروت، آناناس، توت، خرمالو، هندوانه، سیب و موز و سبزیجاتی همچون بروکلی، کرفس، برگ کلم و اسفناج به دلیل داشتن مواد مغذی، به کودک شما در افزایش هوش کمک می‌کنند.
- آجیل و دانه‌های روغنی: اگر می‌خواهید به میزان کافی مواد مغذی به بدن کودک وارد کرده و به تقویت حافظه و یادگیری کودک کمک کنید، لازم است به کودک آجیل همچون فندق، گردو و بادام و یا دانه‌های روغنی همچون تخم کدو و یا کنجد بدهید.
استفاده از مولتی ویتامین برای هوش کودکان
اگر نیاز بدن کودک نسبت به ویتامین، از طریق مواد غذایی تامین نمی‌شود به طور قطع نیاز به مصرف مولتی ویتامین خواهد داشت. مولتی ویتامین‌ها محصولات ترکیبی شناخته می‌شوند که به عنوان مکمل غذایی مصرف شده و کمبود‌های بدن را جبران می‌کنند. از آنجایی که افزایش هوش و خلاقیت کودکان در گرو تامین این ویتامین‌ها در بدن است، کودک یا باید با مصرف مواد غذایی مفید و یا با مصرف مولتی ویتامین، مواد مورد نیاز را دریافت کند.
البته این نکته را به یاد داشته باشید که مولتی ویتامین‌ها هرگز نمی‌توانند جایگزین یک رژیم غذایی شوند، بهترین تاثیر تغذیه بر هوش کودک را به دنبال داشته و یا جای ویتامین‌های طبیعی موجود در مواد غذایی را بگیرند. از سوی دیگر دقت داشته باشید، مصرف این مواد غذایی برای همه کودکان مناسب نبوده و پزشک باید بعد از معاینه کودک، مصرف مولتی ویتامین را به میزان مورد نیاز تجویز کند. تاکید می‌کنیم مولتی ویتامین‌ها را جایگزین مواد غذایی مفید نکرده و آنها را به صورت مکرر در برنامه غذایی خود قرار دهید.
آیا مصرف مکمل های غذایی برای کودکان مفید است؟
درست است که ما از اول مقاله بر روی مصرف ویتامین‌ها و مواد مغذی تاکید داشته‌ایم، اما منظور مصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین‌ها و مواد مغذی است. بسیاری از والدین گمان می‌کنند، اگر در کنار مواد غذایی مفید و بدون نیاز به مکمل‌ها غذایی، به کودکان مولتی ویتامین و مکمل بدهند، کودک از هوش بیشتری برخوردار خواهد شد؛ در حالی که اینطور نیست.
مصرف مکمل‌های غذایی تنها در صورتی پیشنهاد می‌شوند که نیاز بدن کودک از طریق مواد غذایی تامین نشود. اگر این ویتامین‌ها و مکمل‌ها بیش از نیاز وارد بدن شود، می‌توانند مشکلات متعدد را به دنبال داشته باشد. پس به هیچ عنوان بدون مشورت با متخصص تغذیه و یا بهترین متخصص اطفال در تهران، به کودک هیچ نوع مکملی ندهید.
چگونه تغذیه بر مغز در حال رشد کودک تأثیر می گذارد؟
همانطور که گفته شد، مغز برای رشد و تکامل به مواد مغذی فراوانی نیاز دارد. حال تصور کنید اگر کودک طی دوران رشد و تکامل از مواد مغذی کافی محروم شود چه اتفاقی می‌افتد؟ بله، درست است؛ او چه از نظر روانی و چه از نظر جسمی به طور کافی رشد نخواهد کرد. البته ممکن است بسیاری از کودکان به مواد غذایی دسترسی داشته، ولی نیاز بدن به پروتئین و ویتامین از طریق این مواد غذایی تامین نشود که در این صورت مصرف مولتی ویتامین ضروری است.
تاثیر تغذیه بر هوش کودکان از زمان تولد آغاز شده و نخستین غذایی که برای تامین نیاز بدن به نوزاد داده می‌شود، شیرمادر است. در صورتی که نوزاد از شیر مادر تغذیه کند، تا 6 ماهگی به هیچگونه مکملی نیاز نداشته و بعد از رسیدن به ماه ششم، تنها به قطره آهن نیاز دارد؛ اما کودکانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند، آهن مورد نیاز را از شیر خشک دریافت می‌کنند.
آیا رژیم غذایی سالم کودکان موجب افزایش ضریب هوشی می شود؟
مطالعات انجام شده در دانشگاه آدلاید با کمک گرفتن از حدود 7000 نوزادا 6 ماهه، 15 ماهه و کودکان دوساله تا 8 ساله ثابت کرده، کودکانی که در طول دوران کودکی تغذیه مناسبی داشتند، نسبت به زمان تولد افزایش هوش را تجربه می‌کنند، اما کودکانی که تغذیه ناسالمی را دنبال کرده‌اند، با کمی کاهش ضریب هوشی مواجه شده‌اند.
جالب است بدانید نوزادانی که در دو سال نخست زندگی خود، غذاهای آماده و یا تنقلاتی همچون بیسکوییت، چیپس، شکلات و یا نوشیدنی‌های قندی و گازدار همچون نوشابه مصرف کرده‌اند، از 2 تا 4 امتیاز ضریب هوشی پایین‌تری نسبت به قبل از دو سالگی، در سن 8 سالگی برخوردار هستند.
آیا تاثیر تغذیه بر هوش کودک تا بزرگسالی ادامه دارد؟
قطعا جواب این سوال بله است. دوران کودکی، حساس‌ترین و اصلی‌ترین دوران زندگی بوده و تغذیه و عادات کودک در این دوران، تعیین کننده هوش در دوران بزرگسالی خواهد بود. طبق تحقیقات متعددی که در این زمینه انجام شده، کودکانی که از سنین کم، عادت به صرف فست فود داشتند، در بزرگسالی نسبت به دیگران از ضریب هوشی کمتری برخوردار خواهند بود. از سوی دیگر، طبق تحقیقات انجام شده در این حوزه، وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانواده نیز در سبک زندگی، تغذیه و هوش کودک تاثیر غیر مستقیم دارد.
اغلب کودکانی که در خانواده‌ای با وضعیت اقتصادی مناسب، رشد کرده‌اند به دلیل مصرف مواد غذایی سالم و مفید به میزان کافی، سالم‌تر و باهوش‌تر هستند. برخلاف آنها، والدینی که بیشتر تایم خود را به کار اختصاص داده و نظارتی بر سبک غذایی کودک نداشته و یا نمی‌توانند به کودک غذایی تازه پخت و خانگی بدهند، اغلب فرزندانی با ضریب هوشی عادی دارند. در این تحقیقات ساده می‌توان به وضوح تاثیر تغذیه بر هوش کودکان را مشاهده کرد.
حرف آخر
در این مقاله تلاش کردیم به طور کامل در رابطه با تأثیر تغذیه بر هوش کودک صحبت کرده و مواد غذایی که می‌توانند افزایش هوش و تمرکز کودکان را به دنبال داشته باشند را بیان کنیم. در صورتی که همچنان سوالی در این حوزه دارید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید تا کارشناسان ما در مجموعه دکتر گویا در اولین فرصت به آن پاسخ دهیم.
