تاثیر دود سیگار بر کودکان

سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض دود تنباکو، به خصوص در کودکان، یک بحران جهانی سلامت محسوب می‌شود و همواره بحث زیادی در رابطه با تاثیر دود سیگار بر کودکان مطرح است. بر اساس آمار، بیش از نیمی از جمعیت جهان در معرض دود سیگار هستند و کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر و ریه‌های در حال رشد، آسیب‌پذیرترین گروه در برابر این سموم محسوب می‌شوند. کوتینین، یک نشانگر زیستی مهم برای قرار گرفتن در معرض دود سیگار، در بزاق کودکان غیرسیگاری به میزان قابل توجهی یافت می‌شود. این بدان معناست که کودکان حتی بدون اینکه خود سیگار بکشند، در معرض مواد سمی موجود در دود سیگار قرار دارند.

بهترین متخصص اطفال در تهران معتقد است، قرار گرفتن در معرض دود سیگار در دوران کودکی می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی، بیماری‌های قلبی عروقی، اختلالات رشد و افزایش خطر ابتلا به سرطان شود. بزاق، به عنوان اولین خط دفاعی بدن، حاوی اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامت فرد است. بررسی تغییرات بیوشیمیایی بزاق در کودکان می‌تواند به درک بهتر تأثیرات مخرب دود سیگار بر سلامت آنها کمک کند و در نهایت، به طراحی استراتژی‌های موثر برای پیشگیری و کنترل تاثیر دود سیگار بر کودکان این مشکل جهانی بینجامد.

عوارض دود سیگار و قلیان برای کودکان

کودکان به دلایل متعددی نسبت به بزرگسالان آسیب‌پذیری بیشتری در برابر اثرات مخرب دود دست دوم سیگار و قلیان دارند. برخی از مهم‌ترین دلایل این آسیب‌پذیری عبارتند از:

• سیستم ایمنی ضعیف‌تر: سیستم ایمنی کودکان هنوز در حال تکامل است و توانایی کمتری در مقابله با عوامل بیماری‌زا و سموم موجود در دود سیگار و قلیان دارد.

• سرعت بالاتر تنفس: کودکان نسبت به بزرگسالان سریع‌تر تنفس می‌کنند و در نتیجه، مقدار بیشتری از مواد سمی موجود در دود را به داخل ریه‌های خود می‌کشند.

• رشد سریع اندام‌ها: اندام‌های کودکان به ویژه ریه‌ها، مغز و قلب، در حال رشد هستند و در نتیجه، حساسیت بیشتری به آسیب‌های ناشی از مواد سمی دارند.

• فعالیت بدنی بیشتر: کودکان نسبت به بزرگسالان فعالیت بدنی بیشتری دارند و در نتیجه، نیاز به اکسیژن بیشتری دارند. قرار گرفتن در معرض دود سیگار و قلیان در کودکان می‌تواند این نیاز را برطرف نکرده و منجر به مشکلات تنفسی شود.

برخی از اثرات خاص دود سیگار و قلیان بر کودکان عبارتند از:

• افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی: کودکان در معرض دود دست دوم بیشتر مستعد ابتلا به عفونت‌های گوش میانی، سینوزیت و برونشیت هستند.

• تاخیر در رشد: دود سیگار و قلیان می‌تواند بر رشد فیزیکی و ذهنی کودکان تأثیر گذاشته و منجر به کاهش وزن، قد کوتاه و مشکلات یادگیری شود.

• افزایش خطر ابتلا به آسم: قرار گرفتن در معرض دود دست دوم در دوران کودکی یکی از عوامل مهم در بروز آسم است.

• اختلالات رفتاری: کودکان در معرض دود دست دوم بیشتر احتمال دارد دچار اختلالات رفتاری مانند بیش‌فعالی، پرخاشگری و مشکلات تمرکز شوند.

• افزایش خطر ابتلا به سرطان: قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض دود سیگار و قلیان در دوران کودکی، خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان در بزرگسالی را افزایش می‌دهد و این مسئله از تاثیرات دود سیگار بر کودکان است.

ترکیبات مضر موجود در دود قلیان و سیگار

دود قلیان و سیگار هر دو حاوی مخلوط پیچیده‌ای از مواد شیمیایی سمی و سرطان‌زا هستند که می‌توانند به شدت به سلامت افراد، به ویژه کودکان، آسیب برسانند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مشترک این دو دود، وجود مقادیر بالای نیکوتین، مونوکسید کربن و انواع مختلف مواد سرطان‌زا است. نیکوتین ماده اعتیادآوری است که باعث وابستگی می‌شود و مونوکسید کربن نیز با کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌های بدن، مشکلات قلبی و تنفسی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، دود قلیان و سیگار حاوی فلزات سنگین مانند سرب و کادمیوم هستند که می‌توانند به سیستم عصبی و کلیه‌ها آسیب برسانند.

اگرچه برخی مواد در دود قلیان و سیگار مشترک است، اما ترکیب کلی و غلظت این مواد در دو نوع دود بسیار متفاوت است.دود قلیان به دلیل تنوع طعم‌ها و روش‌های مصرف، حاوی ترکیبات دیگری نیز هست که ممکن است خطرناک‌تر باشند و تاثیر دود سیگار بر کودک را افزایش دهد. افزودنی‌های طعم‌دهنده، مواد قندی و سایر مواد شیمیایی که در تهیه تنباکوهای قلیان استفاده می‌شوند، می‌توانند ترکیبات سمی جدیدی را در دود ایجاد کنند. همچنین، حرارت بالا و طولانی‌مدت مورد نیاز برای گرم کردن تنباکو در قلیان، می‌تواند باعث تولید ترکیبات مضر دیگری شود.

دود دست دوم چیست؟

دود دست دوم به دودی گفته می‌شود که از سیگار، قلیان یا هر محصول دخانی دیگری تولید می‌شود و توسط افراد غیرسیگاری استنشاق می‌شود. این دود ترکیبی از دودی است که مستقیماً از سیگار یا قلیان روشن متصاعد می‌شود و دودی که فرد سیگاری هنگام بازدم بیرون می‌دهد.دود دست دوم حاوی بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی است که بسیاری از آن‌ها سمی و سرطان‌زا هستند. برخی از این مواد عبارتند از:

• نیکوتین: ماده‌ای اعتیادآور که باعث وابستگی به سیگار می‌شود.

• مونوکسید کربن: گازی بی‌رنگ و بی‌بو که توانایی خون را در حمل اکسیژن کاهش می‌دهد.

• قطران: ماده‌ای چسبناک و سیاه‌رنگ که حاوی مواد سرطان‌زا است.

مطالعات انجام شده درباره ی اثرات دود قلیان وسیگار

طی سال‌های اخیر، مطالعات اپیدمیولوژیک متعددی به بررسی ارتباط بین قرار گرفتن در معرض تاثیر دود دست دوم سیگار و قلیان بر کودک و بروز بیماری‌های مختلف در کودکان پرداخته‌اند. نتایج این مطالعات به طور قاطع نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض دود دست دوم، حتی در مقادیر کم، می‌تواند عواقب جدی برای سلامت کودکان داشته باشد. این مطالعات ارتباط قوی بین دود دست دوم و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، آسم، پنومونی، سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)، مشکلات یادگیری و اختلالات رفتاری را نشان داده‌اند. همچنین، مطالعات نشان می‌دهند که کودکان در معرض دود دست دوم، رشد ریه‌های کندتری داشته و عملکرد ریه ضعیف‌تری نسبت به همسالان خود دارند.

خطرات دود دست دوم برای سلامتی کودکان

متخصصان مجموعه دکتر گویا معتقدند، قرار گرفتن در معرض دود دست دوم می‌تواند عوارض جدی برای سلامتی داشته باشد، به ویژه برای کودکان، زنان باردار و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی. برخی از این عوارض عبارتند از:

• بیماری‌های قلبی عروقی: افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته قلبی و سکته مغزی

• بیماری‌های ریوی: افزایش خطر ابتلا به آسم، برونشیت مزمن و سرطان ریه

• سرطان: افزایش خطر ابتلا به سرطان‌های مختلف، از جمله سرطان ریه، حنجره، مثانه و خون

• عفونت‌های گوش میانی: در کودکان

• مشکلات تنفسی: مانند سرفه، خس‌خس سینه و تنگی نفس

• کاهش عملکرد ریه‌ها: به ویژه در کودکان و نوجوانان

• مشکلات یادگیری و رفتاری: در کودکان

حفاظت از کودکان در برابر دود دخانیات

محافظت از کودکان در برابر خطرات دود سیگار، یکی از مهم‌ترین وظایف والدین و جامعه است. تاثیر دود سیگار بر کودک، چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم، می‌تواند عوارض جدی و جبران‌ناپذیری بر سلامت کودکان داشته باشد. بهترین راه برای حفاظت از کودکان، ایجاد محیطی عاری از دود سیگار در خانه، خودرو و هر مکانی که کودک در آن حضور دارد، است.

ترک سیگار، اولین و مهم ترین قدم

اولین و موثرترین راه برای کاهش تاثیر دود سیگار بر کودکان، ترک سیگار توسط والدین و سایر اعضای خانواده است. ترک سیگار نه تنها از سلامت کودک محافظت می‌کند، بلکه الگوی مناسبی برای کودک ایجاد کرده و احتمال اینکه کودک در آینده به سمت سیگار کشیدن برود را کاهش می‌دهد. اگر ترک سیگار برای شما دشوار است، از پزشک یا مشاور کمک بگیرید.

ایجاد محیطی عاری از دود برای جلوگیری از تاثیر دود سیگار بر کودکان

اگر ترک سیگار برای شما ممکن نیست، می‌توانید با ایجاد محیطی عاری از دود، از سلامت کودک خود محافظت کنید و از بروز تاثیرات سیگار بر کودک خود جلوگیری نمایید. این بدان معناست که در خانه، خودرو و هر مکانی که کودک حضور دارد، از سیگار کشیدن خودداری کرده و از دیگران نیز بخواهید همین کار را انجام دهند. حتی اگر پنجره‌ها باز باشند، دود سیگار می‌تواند در محیط باقی بماند و به سلامتی کودک آسیب برساند.

آموزش به کودکان در رابطه با اثرات دود سیگار

به کودکان خود آموزش دهید که دود سیگار برای سلامتی مضر است و آنها باید از محیط‌های دودآلود دور بمانند. همچنین، به آنها بیاموزید که اگر در مکانی بودند که در آن سیگار کشیده می‌شد، دست‌ها و صورت خود را بشویند.

نتیجه گیری 

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که قرار گرفتن کودکان در معرض دود دست دوم عواقب جدی و جبران‌ناپذیری برای سلامتی آن‌ها به همراه دارد، از جمله افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی، آسم، عفونت‌های گوش میانی، مشکلات قلبی عروقی و حتی سرطان. این یافته‌ها بر اهمیت حیاتی پیشگیری از تاثیر دود سیگار بر کودکان در معرض دود دست دوم تأکید دارند. برای کاهش این خطر، اقدامات گسترده‌ای در سطح فردی، اجتماعی و دولتی ضروری است.

افراد می‌توانند با ترک سیگار، ایجاد محیط‌های بدون دود در خانه و آموزش به کودکان در مورد مضرات سیگار نقش مهمی ایفا کنند. در سطح اجتماعی، اجرای قوانین منع سیگار در اماکن عمومی، افزایش آگاهی عمومی و حمایت از برنامه‌های ترک سیگار می‌تواند موثر باشد. همچنین، دولت‌ها باید با وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر و افزایش مالیات بر محصولات دخانی، به کاهش مصرف سیگار کمک کنند. در صورتی که سوالی در رابطه با تاثیر دود سیگار بر کودک دارید می‌توانید طی تماس با کارشناسان ما، از مشاوره رایگان برخوردار شوید.