رژیم دیابت بارداری چیست؟
بهترین و بدترین غذاها برای کنترل قند خون چیست؟
ابتلا به دیابت در دوران بارداری یکی از مشکلات و بیماری‌هایی است که به دلیل تغییرات هورمونی و وجود جفت در بدن بروز کرده و در نهایت عوارض و مشکلاتی را برای مادر به همراه خواهد داشت. به طور کلی برای آنکه قند خون در بدن مادر تنظیم شود، پانکراس هورمونی به نام انسولین تولید می‌کند؛ اما با رشد جفت در دوران بارداری و ترشح هورمون‌های مقاوم در برابر انسولین از سوی جفت، قند خون افزایش پیدا کرده و در نهایت نیاز است با استفاده از عوامل بیرونی همچون پیروی از رژیم دیابت بارداری، میزان قند خون را در بدن مدیریت کرد که در این مقاله قصد داریم به معرفی رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری از دیدگاه بهترین دکتر تغذیه در تهران بپردازیم.
رژیم دیابت بارداری برای کنترل قند خون
همواره افزایش قند خون با عوارضی برای مادر و صدماتی برای جنین در دوران بارداری همراه خواهد بود. برای آنکه از بالا رفتن بیش از اندازه قند خون جلوگیری شود، لازم است مادر بر تغذیه خود طی دوران بارداری نظارت داشته و میزان مصرف کربوهیدرات، قند و چربی را در طول روز مدیریت کند. به طور کلی در ادامه شما را با قواعد رژیم غذایی مناسب برای زنان مبتلا به دیابت بارداری آشنا خواهیم کرد.
۱- سه وعده غذایی اصلی و 2 یا 3 میان وعده در روز داشته باشید
خوردن غذا به مقدار زیاد در یک وعده غذایی، موجب ورود مقدار زیادی قند به بدن و سخت شدن روند تجزیه آنها می‌شود. به همین خاطر توصیه شده حجم وعده‌های غذایی را کم کرده و به جای آن چند میان وعده در طول روز داشته باشید. اینگونه جنین شما نیز از تغذیه متعادل برخوردار خواهد شد. به طور کلی اغلب نمونه رژیم غذایی برای دیابت بارداری شامل 3 وعده غذایی و چند میان وعده می‌شود.
۲- اندازه گیری نشاسته موجود در وعده های غذایی را فراموش نکنید
مواد غذایی که دارای نشاسته هستند از قند فراوانی برخوردار هستند. از این رو بهتر است برای مدیریت قندخون در دیابت بارداری، حتی میزان نشاسته و کربوهیدرات موجود در سیب زمینی، برنج، دانه‌ها و رشته فرنگی را اندازه گرفته و نگذارید میزان مصرف این مواد به بیش از 1 فنجان در روز و مصرف نان سفید به بیش از دو قطعه در هر وعده افزایش پیدا کند.
۳- فیبر بیشتری بخورید
برای آنکه روند جذب قند را در بدن کند کنید، لازم است میزان مصرف فیبر را در طول روز افزایش دهید. شما می‌توانید برای افزایش فیبر در رژیم دیابت بارداری، مصرف برنج قهوه‌ای، جو، نان سبوس دار، جو دوسر، ارزن یا دیگر غلات را بیشتر کرده و از این طریق به کاهش قند خون کمک کنید.
۴- به سراغ چربی های غیر اشباع بروید
اغلب مواد غذایی دارای چربی‌های غیر اشباع از مقدار زیادی پروتئین و مقدار کمی قند برخوردار هستند و از این رو مدت زیادی شما را سیر نگه می‌دانند و هوس مصرف مواد شیرین را کاهش می‌دهند. به طور کلی برخی از مواد غذایی مفید در رژیم درمانی دیابت بارداری و حاوی چربی‌های غیر اشباع عبارتند از:
- آووکادو
- ماهی تن
- روغن زیتون
- دانه‌های چیا
- ماهی ساردین
- ماهی سالمون
- روغن بادام زمینی
- بیشتر مغزها و دانه‌ها
۵- در هر بار مصرف شیر، تنها یک لیوان شیر بنوشید
درست است که شیر از جمله نوشیدنی‌های دارای کلسیم فراوان است؛ اما از آنجایی که دارای قند و گلوکز نیز است، مصرف آن به مقدار زیاد، سطح قند خون را به صورت قابل توجهی بالا خواهد برد. پس در هر بار، تنها یک لیوان شیر مصرف کنید.
۶- پروتئین بیشتری مصرف کنید
توفو، ماهی، تخم مرغ، بوقلمون، لوبیا، مرغ، آجیل، کینوا و انواع دانه‌ها را بخورید. این مواد از پروتئین زیادی برخوردار هستند و وجود پروتئین فراوان در رژیم مناسب دیابت بارداری به کاهش سطح قند خون کمک خواهد کرد.
۷- بر کربوهیدرات مصرفی در هر وعده نظارت داشته باشید
ورود کربوهیدرات به مقدار زیاد در رژیم دیابت بارداری، موجب تبدیل آن به قند شده و در نهایت سطح قند خون را افزایش خواهد داد؛ به همین خاطر لازم است بر میزان کربوهیدرات مصرفی خود نظارت داشته باشید. برای آنکه از ورود ناگهانی و مقدار زیاد کربوهیدرات به بدن جلوگیری کنید بهتر است حجم وعده‌های غذایی را کاهش داده و تعداد میان وعده‌ها را به 2 تا 4 بار برسانید.
۸- مصرف غذاهایی که شاخص گلایسمیک آنها پایین است
برای آنکه بدانید کدام یک از مواد غذایی موجب تنظیم قند خون شده و کدام یک ممکن است افزایش قند در خون را به دنبال داشته باشند، لازم است بار گلیسمی مواد را محاسبه کنید. در صورتی که میزان کربوهیدرات موجود در مواد غذایی را به گرم، در شاخص گلیسمی آن ضرب کنید، بار گلیسمی مواد به دست خواهد آمد. از آنجایی که ممکن است این محاسبه برای هر یک از مواد غذایی کمی سخت باشد، در ادامه برخی از مواد غذایی دارای بار گلیسمی پایین (10 یا کمتر) را معرفی می‌کنیم:
- نخود
- عدس
- انواع لوبیا
- سبزیجات غیر نشاستهای
- برخی سبزیجات نشاستهای همچون نخود و هویج
- نان‌ها و غلات صبحانه که از غلات کامل تهیه شده‌اند
- میوه‌هایی همچون گریپ فروت، سیب، هلو ،پرتقال و گلابی
۹- به سراغ غذاهای مناسب صبحانه در بارداری بروید
بهترین صبحانه در رژیم دیابت بارداری دکتر کرمانی، غلات سبوس دار در کنار مواد غذایی پروتئینی معرفی شده است. توصیه می‌شود در وعده صبحانه، به جای میوه‌ها، غلات ساده و حتی شیر و شیر خشک، مواد پروتئینی بخورید تا مدت زمان بیشتری سیر باشید و هوس شما برای خوردن مواد غذایی شیرین کمتر شود.
۱۰- تنها یک وعده میوه در روز بخورید
شاید این توصیه کمی برای شما عجیب به نظر برسد و بپرسید که میوه‌ها دارای قند طبیعی هستند، پس چرا مصرف آنها به مقدار زیاد منع شده است؟ درست است که قند میوه‌ها طبیعی است، اما به این معنا نیست که نمی‌توانند موجب افزایش قند خون شود؛ پس توصیه می‌شود روزانه تنها 1 فنجان میوه مخلوط و یا یک تکه کوچک از یک میوه بزرگ را مصرف کنید. دقت داشته باشید صحبت ما در رابطه با مصرف میوه تازه است و به طور کلی مصرف میوه‌های کنسرو شده در رژیم غذایی مناسب دیابت بارداری به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
غذاهای مفید برای رژیم دیابت بارداری
قطعا شما نمی‌توانید هیچ یک از افراد دیابتی را ببینید که تنها با مصرف دارو و استفاده از روش‌های پزشکی بتوانند دیابت را مدیریت کنند. به نقل از «رژیم غذایی برای دیابت بارداری نی نی سایت»، پایین آوردن سریع قند خون در بارداری در طب سنتی ملزم پیروی از یک رژیم غذایی مناسب است. پس در جواب این سوال که در رژیم دیابت بارداری چی بخوریم باید گفت، شما باید برای کاهش قند خون طب سنتی به سراغ کربوهیدرات‌های مفید، چربی‌های سالم، سبزیجات غیر نشاستهای و پروتئین بدون چربی بروید.
1. کربوهیدرات ها برای رژیم غذایی دیابت بارداری
بری آنکه انرژی و مواد مغذی مورد نیاز بدن تامین شود، لازم است کربوهیدارت‌ها را به مقدار کافی در رژیم دیابت بارداری قرار دهید. به طور کلی بهترین کربوهیدرات‌هایی که می‌توانید در دوران بارداری مصرف کنید عبارتند از کینوا، سیب زمینی شیرین، نان سبوس‌دار، برنج قهوه‌ای، جوی دوسر و میوه‌های تازه و خشک.
2. چربی های سالم
مواد غذایی حاوی چربی‌های سالم، بسیار سیر کننده بوده و از مواد مغذی فراوانی برخوردار بوده و در کنار آن، قند کمی دارند. شما می‌توانید برای دریافت این چربی‌ها از مواد غذایی زیر کمک بگیرید.
- آووکادو
- روغن زیتون
- مغزها و دانه‌ها
- کره آجیل، برای مثال کره بادام زمینی، کره بادام و…
3. سبزیجات غیرنشاسته ای مفید برای دیابت بارداری
درست است که سبزیجات غیر نشاستهای کالری زیادی دارند و موجب سیری نمی‌شوند، اما از مواد مغذی و فیبر زیادی برخوردار هستند و از این طریق به سلامت مادر و جنین کمک می‌کنند. از آنجایی که فیبر موجود در این سبزیجات سرعت جذب قند را در روده کاهش می‌دهد، می‌توانند در کنترل قند خون موثر باشند. شما می‌توانید برای کنترل قند خون به سراغ سبزیجاتی همچون فلفل دلمه‌ای، کلم بروکلی، کدو سبز، بادمجان، گل کلم، اسفناج، کرفس، کاهو، خیار، قارچ و پیاز بروید.
4. پروتئین بدون چربی
به جای آنکه احساس سیری را با مصرف قند‌ها در بدن افزایش دهید، به سراغ پروتئین‌های بدون چربی بروید. این غذاها زودتر احساس سیری را در شما به وجود آورده و مواد مغذی که جنین برای رشد نیاز دارد را تامین می‌کنند. به طور کلی اصلی‌ترین پروتئین های بدون چربی در رژیم دیابت بارداری عبارتند از:
- مرغ
- بوقلمون
- تخم‌مرغ
- گوشت قرمز بدون چربی
- حبوبات، همچون لوبیا و عدس
- ماهی، به ویژه ماهی سالمون
- محصولات لبنی کم‌چرب
غذاهای ممنوع در رژیم دیابت بارداری
در صورتی که علائم دیابت بارداری را مشاهده کرده و یا طی انجام آزمایش خون، متوجه این بیماری شدید، لازم است برخی مواد غذایی را از برنامه روزانه حذف کرده و یا میزان استفاده از آنها را به حداقل برسانید. اینگونه می‌توانید سطح قند خون را در حالت نرمال نگه دارید.
1. کاهش غذاهای مملو از نشاسته در رژیم برای دیابت در بارداری
همانطور که در مقاله «پایین آوردن سریع قند خون در بارداری نی نی سایت» اشاره شده، مصرف برخی از مواد غذایی به دلیل داشتن نشاسته که به همراه کربوهیدرات فراوان هستند و شاخص گلیسمی بالایی دارند، در دوران بارداری منع شده و یا لازم است با مدیریت مصرف همراه باشد. موادی چون:
- نان سفید
- برنج سفید
- سیب زمینی
- ماکارونی تهیه شده با آرد بدون سبوس
2. منع مصرف غذاهای حاوی قند و کربوهیدرات پنهان
بسیاری از مواد غذایی با آنکه از طعم شیرین برخوردار نیستند، با این حال از مقدار زیادی قند و کربوهیدرات برخوردار هستند. به طور کلی انواع فست فود، سیب زمینی سرخ کرده، نوشیدنی‌های الکلی، غذاهای فرآوری‌شده و چاشنی‌هایی چون سس گوجه فرنگی از مقدار زیادی کربوهیدرات پنهان برخوردار هستند و دیابت در بارداری را به دنبال داشته و یا شدت آن را افزایش می‌دهند. دقت داشته باشید حتی مصرف مقدار کمی از این مواد و به ویژه نوشیدنی‌های الکلی، برای افراد دیابتی با عوارض شدید همراه خواهد بود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله تاثیر مصرف الکل بر دیابت را مطالعه کنید.
3. کاهش مصرف غذاهای شیرین در رژیم دیابت بارداری
غذاهای شیرین و به ویژه فرآوری شده به دلیل قند فراوانی که دارند، می‌توانند سطح قند خون را در بدن بالا ببرند و از آنجایی که انسولین موجود در بدن نمی‌تواند این مقدار قند را در بدن تجزیه کند، دیابت بروز کرده و علائم این بیماری با شدت بیشتری خود را نشان خواهد داد. به همین خاطر توصیه می‌شود میزان مصرف مواد غذایی زیر در رژیم مناسب برای دیابت بارداری به حداقل برسد.
- کیک
- آبنبات
- نوشابه
- دسرها
- بستنی
- بیسکویت
- انواع شیرینی
- آبمیوه یا دیگر نوشیدنی‌های شیرین
4. میوه های ممنوعه در دیابت بارداری
در جدول دیابت بارداری، به وضوح ذکر شده مصرف میوه‌های کمپوت شده و با قند فراوان ممنوع است، اما مصرف چه میوه‌هایی منع شده است؟
- موز
- انبه
- انگور
- خربزه
- طالبی
- آناناس
- میوه های خشک
- آبمیوه‌های مصنوعی
مقاومت به انسولین در خانم های باردار به چه معناست؟
مقاومت بدن در برابر انسولین زمانی رخ می‌دهد که انسولین کافی برای کنترل قند خون در بدن ترشح نشده و یا سلول‌های بدن نتوانند از انسولین تولید شده برای کاهش قند خون استفاده کنند. در این صورت قند خون افزایش پیدا کرده و رژیم غذایی برای کنترل دیابت بارداری ضروری می‌شود.
چرا خانم های باردار به دیابت مبتلا می شوند؟
همانطور که می‌دانید تغییرات هورمونی در دوران بارداری امری کاملا عادی است که این مسئله بر میزان ترشح و البته بر کاهش قند خون نیز تاثیر دارد. در این دوران ممکن است بدن نتواند به اندازه کافی انسولین تولید کرده و یا سلول‌های بدن نتوانند همچون گذشته از انسولین برای تنظیم قندخون در دیابت دوران بارداری استفاده کنند. حتی ممکن است این حالت به قدری ادامه پیدا کند که بدن با مقاومت در برابر انسولین مواجه شود.
لازم به ذکر است به نقل از PubMed و طبق آماری که از سوی مرکز کنترل و پیشگیری آمریکا منتشر شده، هر ساله حدود 2 تا 10 درصد از خانم‌های باردار در آمریکا با دیابت بارداری مواجه شده و برای کنترل آن از درمان دیابت بارداری با رژیم غذایی کمک می‌گیرند.
اصلی ترین علائم دیابت در بارداری را بشناسید
اغلب مادران باردار مبتلا به دیابت بارداری در کنار آنکه از دیابت خود بی خبر هستند، به دلیل ویار و یا جلوگیری از خستگی و برای افزایش انرژی، مواد قندی زیادی مصرف می‌کنند و در نهایت ممکن است پس از مدتی با نشانه‌های دیابت بارداری همچون موارد زیر مواجه شوند:
- تهوع
- تاری دید
- تکرر ادرار
- خستگی
- عفونت‌های مکرر مثانه
- تشنگی شدید و غیر عادی
- وجود قند در ادرار و آزمایش تشخیصی
- و…
به این امید که دوران بارداری تنها چند ماه بوده و طی مدت زمان کوتاهی به پایان خواهد رسید، لازم است چند نکته را در کنترل قند خون و مدیریت دیابت حاملگی مورد توجه قرار دهید تا دیابت بارداری تبدیل به معضلی بزرگ برای شما نشده و لذت دوران بارداری را کاهش ندهد. به طور کلی رژیم غذایی جلوگیری از دیابت بارداری عبارتند از:
- به جای مصرف نوشیدنی‌های شیرین، آب یا آب میوه طبیعی مصرف کنید.
- اگر به مواد غذایی شیرین علاقه دارید، به جای غذاهای فرآوری شده، میوه بخورید.
- پیشنهاد می‌شود در رژیم مخصوص دیابت بارداری، برای طعم دادن به غذا، از لیمو ترش یا سبزیجات معطر به جای نمک استفاده کنید.
- برای وعده‌های غذایی اصلی به سراغ غذاهایی بروید که از چربی، ترانس و نمک کمی برخوردار باشند.
- با مصرف سبزیجات متنوع از نوع روشن و تیره، مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین کنید.
- برای آنکه فیبر موجود در رژیم غذایی مناسب در دیابت بارداری را افزایش دهید، سبزیجات بخارپز و خام بخورید.
- برای درمان قند بارداری در خانه، هیچ یک از وعده‌های غذایی اصلی را حذف نکنید و آنها در ساعات مشخص و به صورت منظم مصرف کنید.
- غذاهای کنسروی مملو از سدیم هستند، پس بهتر است مصرف آنها را به حداقل برسانید.
- سریعترین راه درمان دیابت بارداری آن است که مواد غذایی سالم را با مواد ناسالم جایگزین کنید. به عنوان مثال شما می‌توانید به جای گوشت قرمز از ماهی و از روغن زیتون به جای کره استفاده کنید.
- در آخر؛ حتما روزانه 4 بار، سطح قند خون را اندازه گیری کنید. 2 ساعت بعد از صرف هر وعده غذایی و 1 بار هم قبل از صرف صبحانه.
نظر دکتر گویا در مورد رژیم دیابت در بارداری
از دیدگاه متخصصان مجموعه دکتر گویا، برای آنکه دیابت را درمان کرده و سطح قند خون را به ویژه در برهه حساسی همچون بارداری مدیریت کنید، لازم است در کنار مراجعه به پزشک و در صورت نیاز به استفاده از دارو و روش‌های پزشکی، از رژیم دیابت بارداری نیز پیروی کنید. تنها کاری که شما باید در این رژیم برای مدیریت قند خون در بارداری انجام دهید، آن است که به جای مواد غذایی چرب، نشاستهای، قندی و فرآورده، به سراغ سبزیجات غیر نشاستهای، چربی‌های سالم، کربوهیدرات‌ها و پروتئین بدون چربی بروید.
کلام پایانی
در این مقاله به طور کامل در رابطه با نمونه رژیم دیابت بارداری و قویترین پایین آورنده قند خون در بارداری صحبت کرده و اطلاعات کاملی را در این باره با شما به اشتراک گذاشتیم. در صورتی که همچنان بعد از مطالعه کامل مقاله، سوالی برای شما ایجاد شده، می‌توانید در قسمت دیدگاه‌‌ها با ما در میان گذاشته و یا با کارشناسان ما تماس گرفته و مشاوره رایگان دریافت کنید.
