روانشناسی زرد چیست؟

محتواهای روانشناسی زرد که امروزه بسیار عامه پسند شده است، از سوی افراد غیر متخصص و بدون تخصص ارائه می‌شود. این نوع روانشناسی بر اساس تحقیقات مشخصی نبوده و پشتوانه علمی ندارند. این محتواها میان افرادی که به دنبال راه‌حل‌های سریع و آسان هستند طرفدار زیادی دارد؛ اما اغلب افراد در رابطه با آن اطلاعی ندارند و نمی‌دانند در گذر زمان این روانشناسی چه آسیب‌هایی ممکن است به افراد وارد کند. در ادامه قصد داریم بیشتر در این باره صحبت کرده و به شما کمک کنیم ناخواسته درگیر آن نشوید. شما می‌توانید در این باره با بهترین روانشناس در تهران نیز مشورت کنید.

روانشناسی زرد چیست؟

اصلی‌ترین تعریفی که از این نوع روانشناسی ارائه می‌شود آن است که، در این حوزه، برای مشکلات جدی و پیچیده افراد، راه حل‌های کوتاه و سریع معرفی می‌شود. روانشناسی زرد به انگلیسی که Pop psychology نامیده می‌شود، اغلب راهکارهایی را بدون در نظر گرفتن آینده فرد ارائه می‌دهد و تنها به بهتر شدن حال فرد در مدت زمان کوتاهی کمک خواهد کرد. در بیشتر مواقع راهکارهایی که از سوی این روانشناسی ارائه می‌شود علمی نبوده و چندان که روانشناسان این حوزه می‌گویند نمی‌توان راحت با مسائل مطرح کرد.

به عنوان مثال، قطعا شما نیز تاکنون با آزمون‌های شناخت شخصیت در صفحات مجازی مواجه شده‌اید. به عنوان مثال به شما گفته می‌شود اگر در تصویر مقابل، عکس یک انسان را مشاهده می‌کنید دارای فلان شخصیت و اگر تصویر دیگری را مشاهده می‌کنید شخصیت دیگری دارید. این تست‌ها از نوع روانشناسی فیک هستند. به طور کلی به راحتی نمی‌توان به شخصیت انسان‌ها پی برد و برای اینکار نیاز به انجام آزمون‌های شخصیت شناسی است که و این مسئله در یک دقیقه امکان پذیر نخواهد بود.

تاریخچه روانشناسی زرد

تاریخچه روانشناسی زرد به حدود 300 تا 400 سال پیش، یعنی به قرن 17 میلادی باز می‌گردد و نخستین افرادی که از این شیوه استفاده کردند، فیلسوفانی همچون جان لاک و دکارت بوده‌اند. این تئوری‌ها در زمان فروید و با انتشار کتاب «تعبیر رویاها» (The Interpretation of Dreams) بیشتر میان مردم جای گرفت. بعد از مدتی، یعنی در سال 1960 با انتشار کتاب‌های دیگری همچون «فرار از آزادی» (Escape from Freedom) و اریش فروم (Erich Fromm) بار دیگر این حوزه مورد توجه قرار گرفت.

این نوع روانشناسی در سال‌های اخیر بیش از گذشته مورد استقبال قرار گرفته است و یکی از اصلی‌ترین کتاب‌هایی که در لیست کتابهای روانشناسی زرد قرار می‌گیرد و خوانندگان زیادی را جذب خود کرده، مردان مریخی و زنان ونوسی است. این کتاب از روانشناسی غیر واقعی پیروی کرده و به قدری پر طرفدار بوده که بسیاری از زوجین به جای مراجعه به مشاور، از راهکارهای این کتاب پیروی می‌کردند؛ در حالی که مطالب آن برای همه زوجین مناسب نبوده و پاسخگوی همه مشکلات در زندگی زناشویی نیست.

نشانه‌های روانشناسی زرد

نشانه‌هایی در مطالب مرتبط با روانشناسی زرد وجود دارد که می‌توانند به افراد کمک کنند این علم را بهتر شناخته و کتاب، مطالب و فیلم مورد نظر خود را از نظر زرد و یا واقعی بودن بررسی کنند. به طور کلی اگر مطلب مورد نظر شما دارای شرایط زیر بود، در دسته روانشناسی فیک قرار می‌گیرد.

• نویسنده کتاب و یا سازنده مطلب هیچ مدرکی برای اثبات سخن خود ارائه نداده باشد.
• هیچ صحبتی در رابطه با مجوز، گواهینامه و یا مدرک موجود نباشد.
• بسیار زیبا مسائل جلوه شده و قشنگ‌تر از واقعیت دیده شود.
• روانشناس و یا فردی که این مطالب را مطرح کرده هیچ مدرکی از درمان و یا رفع مشکل موجود، با راه‌حل‌های پیشنهاد شده ارائه نکرده است.

تفاوت روانشناسی زرد با روانشناسی واقعی در چیست؟

برخی از دیدگا‌هایی که روانشناسی غیر واقعی مطرح می‌کند، اما از سوی رواشناسان واقعی رد می‌شود به عبارت زیر است و در صورتی که این جملات روانشناسی زرد را دیده و یا شنیدید باور نکنید.

🟨رویا بافی کن.

رویاپردازی و خوشبینی بد نیست و در صورتی که به اندازه و استاندارد باشد فرد را به جلو حل خواهد داد؛ اما اگر رویا بافی بیش از اندازه فرد را در خود غرق کند، نتیجه عکس شده و شخص از تلاش باز می‌ماند و تبدیل به نوعی امید واهی در فرد می‌شود. در مواقعی که رویا پردازی بیش از اندازه ادامه پیدا کند و مخاطب از تلاش دست بکشد، تبدیل به یک عامل مخرب شده و زندگی شما را مختل خواهد کرد.

🟨تو می‌تونی تو مدت زمان کوتاهی به چیزهای بزرگی برسی.

یکی از تئوری‌های روانشناسی زرد این است که موفقیت در مدت زمان کوتاهی ممکن بوده و اگر تلاش کنی به آن خواهی رسید. روانشناسان واقعی می‌گویند،اغلب موفقیت‌های بزرگ در مدت زمان کوتاه و با یکبار تلاش حاصل نمی‌شوند و برای رسیدن به آنها باید صبر و تلاش زیادی به خرج دهید.

🟨تو از پس هر کاری بر میای!

روانشناسان زرد عامل بیرونی را در زندگی ما نادیده می‌گیرند و معتقدند شما از پس هرکاری بر می‌آیید و راه حل همه مشکلات دست شماست. این تئوری از سوی روانشناسان واقعی رد می‌شود. به طور کلی ما نمی‌توانیم کنترل کامل مسائل را در دست بگیریم و عوامل بیرونی همچون شرایط خانوادگی و محیطی که در آن رشد کرده‌ایم، در شرایط زندگی ما موثر هستند و در بسیاری مواقع ما به کمک دیگران نیاز داریم. اشخاصی که به روانشناسی پاپ یا زرد اعتقاد دارند و گمان می‌کنند از پس هر کاری بر می‌آیند، بعد از شکست در حل مسائلی که تحت کنترلشان نیست، دچار افسردگی خواهند شد.

معایب اصلی روانشناسی زرد چیست؟

اصلی‌ترین معایب مطالب نشات گرفته از روانشناسی زرد به عبارت زیر هستند.

سود محوری: بیشتر مطالبی که در این حوزه مطرح می‌شوند برای رسیدن به سود و درآمد است و بر اساس واقعیت و یا حل مشکلات مردم مطرح نمی‌شوند.

نشات گرفته از منابع غیر علمی: روانشناسان واقعی برای دادن نظر و یا راهکار، از کتاب‌های معتبر و بروز علمی کمک می‌گیرند و منبع اصلی این افراد کتاب‌های معتبر است؛ اما روانشناسان زرد نه تنها از این کتاب‌ها استفاده نمی‌کنند، بلکه با توجه به نگاه خود به مسائل متعدد، کتاب تالیف کرده و عقاید خود را میان افراد شرح می‌دهند. این روانشناسان نگاه افراطی به مثبت اندیشی دارند و تفکر مثبت را راه رسیدن به همه‌چیز می‌دانند.

دور شدن از درمان قطعی و واقعی: بیشتر راهکارهایی که در کتاب‌های روانشناسی زرد نوشته شده‌اند راه‌حل درستی برای رفع مشکلات نیستند و یا برای همه افراد مناسب به شمار نمی‌آیند. اصلی ترین نکته‌ای که در این کتاب‌ها به چشم می‌آید عدم راهنمایی افراد نسبت به مراجعه به روانشناس است. بر خلاف نوشته‌های این کتاب‌ها، مشکلات خود به خود و یا تنها با داشتن افکار مثبت حل نخواهند شد و برای رفع مسائل ایجاد شده نیاز است با یک فرد متخصص مشورت شود.

تضاد برانگیزی: یکی از اصلی‌ترین معایب مطالب منتشر شده از سوی روانشناسان زرد آن است که این مطالب و کتاب‌ها با توجه به آداب و رسوم منطقه خاصی تالیف شده‌اند و در صورتی که کمکی نیز به افراد کنند، تنها برای شهروندان آن منطقه خواهد بود. به عنوان مثال کتابی که در ایران منتشر شده تنها مختص ایرانیان بوده و برای افراد دیگر کشورها مناسب نیست، اما کتاب‌های روانشناسان واقعی اینطور نبوده و به دور از تفاوت فرهنگی است. روانشناسان بزرگ تاریخ، کتاب‌های روانشناسی غبر واقعی را ضد فرهنگ دانسته و معتقدند این مطالب در باورهای مردم تغییر ایجاد می‌کنند.

دارونما: راهکارهای موجود در تئوری‌های روانشناسی زرد اغلب مانند یک دارونما عمل می‌کنند که در ظاهر دارو هستند، اما هیچ تاثیری بر روی زندگی افراد ندارند و به بهتر شدن وضعیت کمک نمی‌کنند.

گمراه شدن: راهکارهای توصیه شده از سوی این علم به حالت منسوخ شده در آمده‌اند و مطابق با مطالب روز دنیا نیستند؛ از این رو افراد را دچار گمراهی کرده و از مسیر اصلی منحرف می‌کنند.

انواع روانشناسی زرد

اصلی‌ترین انواع روانشناسی پاپ و تعریف روانشناسی زرد چیست ویکی پدیا، به عبارت زیر است.

کتاب‌ها: نخستین بار روانشناسی پاپ در کتاب‌ها مطرح شد و امروزه نیز بسیاری از کتاب‌های خودآموز از نوع زرد هستند و راهکارهایی که ارائه می‌دهند علمی و کاربردی نیست.

پیج‌های آموزشی: امروزه بسیاری از پیج‌های به ظاهر آموزشی، برای آنکه شهرت به دست بیاورند و یا کسب درآمد کنند از روش‌های روانشناسی زرد کمک گرفته و مردم را جذب خود می‌کنند. این افراد به گونه‌ای عمل می‌کنند که گویا به مردم رویا می‌فروشند.

شبکه‌های اجتماعی و وبسایت‌ها: شبکه‌های اجتماعی اصلی‌ترین مکان پخش مطالب نادرست هستند. بسیاری از صاحبان پیج‌های مجازی و وب سایت‌ها از خود مطالب نادرستی منتشر می‌کنند و آنها را به صورت پک و یا دوره‌های آموزشی با مبالغ هنگفت به مردم می‌فروشند.

برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی: شاید برایتان جالب باشد حتی انتشار مطالب روانشناسی غیر واقعی به تلویزیون و رادیو نیز کشیده و بسیاری از افراد بدون داشتن تخصص به این برنامه‌ها دعوت می‌شوند.

گروهای اینترنتی: امروزه بسیاری از کاربران شبکه‌های مجازی در گرو‌ه‌های اینترنتی فعالیت دارند که پر از روانشناسان زرد بوده و مطالب نادرست را از این کانال  به آن کانال انتقال می‌دهند. افراد معمولی نیز برای آنکه از پیام‌های منتقل شده حس خوبی دریافت کرده‌اند، آن را می‌پذیرند و در دام روانشناسی پاپ می‌افتند.

روانشناس زرد کیست؟

حال که مطالبی را در رابطه با روانشناسی زرد می‌دانید راحت می‌توانید در مواجه با یک فرد، تشخیص دهید که او از تئوری‌های روانشناسی غیرواقعی پیروی می‌کند و یا خیر. به طور کلی ویژگی‌های یک روانشناس زرد را می‌توان به عبارت زیر دانست.

• بدون آنکه شما را بشناسد و خصوصیات شما را آنالیز کند، توصیه‌های کلی ارائه می‌دهد.
• سوابق و یا مدرک به خصوصی ندارد و دوره‌هایی در حوزه روانشناسی نگذرانده است.
• تلاش می‌کند باوری به خصوص را به افراد دیکته کنند و نقش نجات دهنده را ایفا کند.
• به جای آنکه از منابع علی مطلبی را نقل کند، به سراغ سخنان عامه پسند می‌رود.
• حرف‌های کلیشه‌ای میزد و راهکار جدی و جدید ارائه می‌دهد.
• اصلی‌ترین اصل روانشناسی، یعنی رازداری را زیر پا می‌گذارد.
• برا همه افراد یک نسخه و یک راهکار را ارائه می‌دهد.
• به قضاوت و یا سرزنش فرد مراجعه کننده می‌پردازد.

روانشناسان زرد ایران

شاید این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که آیا در ایران نیز روانشناس زرد وجود دارد؟ در جواب باید بگوییم بله؛ این نوع افراد در ایران نیز هستند که برخی از آنها بسیار مشهور بوده و در صفحات اجتماعی و برنامه‌های تلویزیونی فعالیت زیادی دارند. این افراد هیچ نوع صلاحیتی ندارند، اما به واسطه پولی که برای تبلیغ خود خرج می‌کنند، بسیار شهرت پیدا کرده‌اند.

به طور کلی در سال 1401 اسامی روانشناسان زرد و افراد غیر متخصصی که در حال فعالیت هستند، از سوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره منتشر شد تا مردم به خوبی این افراد را بشناسند و پیروی از سخنان آنها را کنار بگذارند. شما می‌توانید برای مطمئن شدن از زرد نبودن روانشناسی که به او مراجعه می‌کنید، شماره نظام روان‌شناسی و مشاوره و مجوز فرد را از او بخواهید.

روانشناسی زرد و مثبت‌اندیشی

مثبت‌اندیشی که قدمت زیادی در میان مردم دارد، از زیر شاخه‌های اصلی روانشناسی زرد است و در صورتی که شدت آن زیاد شود، از جایی به بعد، تبدیل به مثبت‌اندیشی سمی یا Toxic positivity خواهد شد. به طور کلی به مدیریت هیجان به صورت ناکارآمد و بدون توجه به خشم، غم و احساسات منفی مثبت‌اندیشی سمی می‌گویند. در این روش فرد تلاش می‌کند با فشار به خود شاد باشد و بدون توجه به افکار منفی و مشکلاتی که پیش روی است، احساس شادی کند.

بیشتر افراد، مثبت اندیشی را یک عملکرد مثبت می‌دانند، اما در صورتی که فرد طی آن انتظار و یا نگاه غیر واقع‌بینانه به زندگی داشته باشد مخرب بوده و آسیب‌زا خواهد شد. افرادی که به این دیدگاه معتقدند، می‌گویند برای پیشرفت و دریافت انرژی مثبت لازم است مثبت فکر کنید؛ درحالی که این اشتباه است. ما برای پیشرفت و خود شکوفایی باید به واقعیت‌ها توجه داشته باشیم.

روانشناسی زرد و قانون جذب

یکی از تئوری‌هایی که از سوی روانشناسان زرد مطرح می‌شود، قانون جذب یا Law of attraction است و اصلی‌ترین کتابی که در این حوزه نوشته شد، کتاب ناپلئون هیل (Napoleon Hill) با نام «بیندیشید و ثروتمند شوید» است که قانون جذب زنان، مردان و ثروت را به صورت کاملا غیر واقع بینانه بیان می‌کند.

در این تئوری گفته می‌شود هر روز به چیزی که می‌خواهید بسیار عمیق و جدی فکر کنید تا به مرور آن را جذب کرده و آن هدف برایتان محقق شود. این حرف پیشینه علمی ندارد و تجربه، این تئوری را ثابت نمی‌کند. افرادی که بسیار در این تفکر غرق شوند از واقعیت دور خواهند شد.

آیا روانشناسی زرد سودی هم دارد؟

در جواب این سوال که آیا روانشناسی زرد سودی نیز دارد باید گفته شود، بله این علم می‌تواند برای افراد مفید باشد؛ اما تنها برای کسانی که به دنبال کشف ذهن و کنترل احساسات خود هستند. در صورتی که شما از مشکلات روانی رنج می‌برید و یا به یک بیماری مبتلا هستید بهتر است به سراغ تئوری‌های این حوزه نرفته و نکات زیر را مورد توجه قرار دهید تا بتوانید راهکارهای معرفی شده را در راه مراقبت از سلامت روان خود بکار بگیرید.

• با یک روانشناس واقعی در رابطه با روشی از روانشناسی زرد که می‌خواهید آن را به کار بگیرید، صحبت کنید.
• دقت داشته باشید، روانشناس زردی که به او مراجعه کرده‌اید، تاکنون بیماری را درمان نکرده و راهکارهای او برای هیچکس ثابت شده نیست.
• اگر از روش‌های این علم استفاده می‌کنید، تنها به آن اکتفا نکرده و به سراغ راهکارهای دیگری همچون دارو درمانی و رفتار درمانی نیز بروید.
• به حرف و توصیه‌های کلیشه‌ای و تکراری توجهی نداشته باشید و به دنبال راهکارهای ثابت شده و و با شواهد بروید.
• برای تشخیص مشکل خود به راه‌های خود تشخیصی اکتفا نکنید و برای رسیدن به جواب به سراغ یک متخصص واقعی بروید.

چرا مردم به روانشناسی زرد تمایل دارد؟

از آنجایی که مردم به روش‌های آسان علاقه دارند و روانشناسی زرد نیز یک روش راحت طلبانه است، مردم به آن علاقه زیادی دارند. روانشناسان واقعی بر این واقعیت ایمان دارند که هیچ موفقیتی بدون تلاش حاصل نمی‌شود و یک راه‌حل برای همه افراد مناسب نبوده و هر فرد برای رسیدن هدف خود به راهکارهای متعددی نیاز دارد. همچنین هر فردی برای کار خاصی ساخته شده است و همه نمی‌توانند در همه کارها موفق باشند. روانشناسی پاپ با القا تفکرات نادرست به افراد به مخاطبان رویا می‌فروشد.

چگونه روانشناسی زرد را تشخیص دهیم؟

یکی از روش‌های شناخت روانشناسی زرد، مقایسه سخنان افراد، در گذر زمان است. اگر به سخنرانی که افراد پیرو این دیدگاه مطرح می‌کنند دقت کنید، در گذر زمان در سخنانشان تغییری ایجاد نشده و حرف جدیدی برای گفتن ندارند و یا صحبت‌هایشان دچار تضاد شده و دیدگاه‌ها در مدت زمان کوتاهی متضاد هم شده‌اند. همچین به راهکارهای این افراد دقت کنید. اغلب این روانشناسان راهکارهایی را به صورت جذاب و با لحن دلنشین ارئه می‌دهند که همه در رابطه با آن می‌دانند و دور از ذهن نیستند.

همچنین این حوزه بر خلاف روانشناسی واقعی، راهکارهای ساده و واحد را پیشنهاد می‌دهد؛ اما روانشناسان واقعی معتقدند یابد نخست عملکردهای ذهنی و رفتاری فرد را سنجید و بعد از بررسی جزئیات رفتاری و فعالیت ذهنی فرد، بهترین راهکار را به او معرفی کرد. امروزه کلیپ و یا محتویات مرتبط با روانشناسی زرد در فضای مجازی بسیار دیده می‌شود؛ اما شما می‌توانید با دقت در محتویات این مطالب و کلیپ‌ها، خود را از خطرات روانشناسی فیک حفظ کنید.

چگونه از روانشناسی زرد دوری کنیم؟

برای آنکه بتوانید از روانشناسی پاپ فاصله بگیرید، نخستین روشی که باید به سراغ آن بروید آن است که هیچ حرفی را به صورت کورکورانه نپذیرید و حتما از نظر علمی آن را بسنجید. همچنین از راهکارهایی که برای همه افراد پیشنهاد شده‌اند و نمی‌دانید برای شما مناسب است یا خیر نیز دوری کنید. اما اصلی‌ترین و بهترین روش، مشورت با یک روانشناس خبره است. در این مواقع برای حل هر یک از مشکلاتتان باید به متخصص آن حوزه مراجعه نمایید. به عنوان مثال اگر در زمینه خانواده به مشورت نیاز دارید، به سراغ مشاوره خانواده بروید.

دو توصیه مهم درمورد روانشناسی زرد

در بسیاری مواقع افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی در این حوزه دچار ضرر شده و آسیب می‌بینند. در صورتی که شما با یک روانشناس زرد مواجه شده و یا قصد دارید از راهکارهای این حوزه استفاده کنید، بهتر است قبل از آن دو نکته ساده را مورد توجه قرار دهید.

با یک روانشناس مشورت کنید.

اگر قصد دارید از راهکارهای معرفی شده در کتاب‌های روانشناسی زرد استفاده کنید، لازم است نخست با یک روانشناس مشورت کرده و در رابطه با درستی راهکارهای معرفی شده بپرسید. این کتاب‌ها اغلب یک راهکار را معرفی کرده و برای افراد در سنین مختلف مناسب می‌دانند؛ در حالی که به طور قطع نمی‌توان هم برای یک کودک و هم برای یک فرد مسن، یک نسخه بپیچید.

سخنان و محتوای کتاب‌ها را با منابع علمی بسنجید.

اگر قصد دارید از راهکارهای توصیه شده در کتاب‌های روانشناسی غیر حقیقی و یا روانشناس زرد استفاده کنید، نخست لازم است محتویات شنیده و یا خوانده شده را با مطالب علمی بسنجید و سپس راهکار مورد نیاز را بکار بگیرید. به عنوان مثال در صورتی که از یک بیماری و یا مشکل رنج می‌برید لازم است از اقدامات کورکورانه خودداری کرده و حتما با یک روانشناس در این حوزه مشورت کنید.

سخن آخر

در این مقاله تلاش کردیم اطلاعات کاملی در رابطه با روانشناسی زرد را با شما به اشتراک بگذاریم. همانطور که گفته شد برای اطمینان از روش‌هایی که در این حوزه مطرح می‌شود، لازم است با یک روانشناس مشورت کنید و در صورتی که متخصصی را در این حوزه نمی‌شناسید، می‌توانید لیست بهترین روانشناسان را در سایت ما مشاهده نمایید. ما در مجموعه دکتر گویا در تلاشیم، بهترین متخصصان را به شما معرفی کنیم. در صورتی که سوالی در این حوزه دارید می‌توانید با ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان برخوردار شوید.