علت کم خونی کودکان و نوزادان

کم خونی کودکان ممکن است در سنین مختلف بروز کند و از آنجایی که کودکی، دوره رشد است و در این مرحله از زندگی، بدن کودک باید در حالتی نرمال باشد، کافی بودن خون در بدن بسیار اهمیت دارد. در ادامه قصد داریم راهکارهایی را برای پیشگیری و یا درمان کم خونی کودک را به شما پیشنهاد کنیم تا بتوانید رشد عادی فرزند خود را ببینید. در صورتی که کودک شما از کم خونی شدید رنج می‌برد و به دنبال یک پزشک ماهر در حوزه اطفال هستید می‌توانید لیست بهترین متخصص اطفال در تهران را در سایت ما مشاهده کنید.

بیماری کم خونی کودکان

خون را می‌توان اصلی‌ترین مایع موجود در بدن دانست که با کمبود آن عوارض و آسیب‌هایی به بدن وارد می‌شود. شاید جالب باشد بدانید میلیون‌ها گلبول قرمز در خون وجود دارند که هر یک از آنها دارای بخشی به نام هموگلوبین هستند. در هموگلوبین عناصر متعددی از جمله آهن وجود دارد که در صورت کاهش میزان آهن در خون و در گلبول قرمز ما به نوعی از کم خونی به نام فقر آهن مبتلا خواهیم شد. کم خونی دارای انواع متعددی است که رایج‌ترین آن فقر آهن به شمار می‌آید.

این بیماری ممکن است در سنین مختلف ایجاد شود؛ اما در کودکان، به دلیل آنکه در سن رشد قرار دارند بیشتر دیده می‌شود. شاید این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که اگر کمبود خون در بدن جبران نشود و این بیماری به موقع مورد پیگیری قرار نگیرد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ لازم به ذکر است کمبود آهن می‌تواند رشد کودک را با مشکل مواجه کند و از آنجایی که خون، به ویژه اتم‌های آهن وظیفه انتقال اکسیژن از ریه به اندام‌ها سلول‌های بدن را بر عهده دارند، کاهش آهن و کمبود خون در بدن اکسیژن رسانی را با مشکل مواجه خواهد کرد.

انواع کم خونی در کودکان و نوزادان

شاید تاکنون نمی‌دانستید که کم خونی کودکان دارای انواع متعددی است؛ اما جالب است گفته شود فقر آهن تنها یکی از چند نوع کم خونی است و این بیماری می‌تواند در انواع مختلفی افراد را دچار خود کند. پس در جواب این سوال که آیا تنها نوع کم خونی کودکان فقر آهن است؟ باید بگوییم خیر؛ به طور کلی انواع کمبود خون در کودکان و نوزادان به عبارت زیر است:

کم خونی سلول داسی شکل: طی این بیماری که به صورت ارثی به افراد انتقال پیدا می‌کند، گلبول‌های قرمز به صورت غیر طبیعی خواهند بود.

کمبود خون مگالوبلاستیک: جالب است بدانید یکی از انواع کم خونی کودکان به دلیل عدم جذب ویتامین ۱۲B است. زمانی که گلبول‌های قرمز با کمبود ویتامین ۱۲B یا ۹B مواجه می‌شوند از حجم معمول خود بزرگتر شده و کم خونی را به دنبال خواهند داشت.

کاهش خون به واسطه فقر آهن: این نوع کم خونی که بسیار شایع است، به دلیل کمبود آهن در خون به وجود می‌آید که می‌تواند میزان هموگلوبین را در خون  کاهش دهد.

کم خونی دیاموند بلک فان: کم خونی دیاموند بلک فان که می‌تواند بر روی مغز استخوان تاثیر بگذارد، یک بیماری ارثی به شمار می‌آید. شاید ندانید اما در مغز استخوان، سلول‌هایی هستند که وظیفه تامین گلبول قرمز در بدن را بر عهده دارند. کم خونی دیاموند- بلک فان می‌تواند میزان این سلول‌ها در بدن کاهش دهد.

کمبود خونی همولیتیک: دلیل این نوع کمبود خون، از بین رفتن سریع گلبول قرمز است که این مسئله اغلب به دلیل مصرف دارو و یا عفونت اتفاق خواهد افتاد.

کم شدن خون آپلاستیک: در صورتی که مغز استخوان نتواند به اندازه کافی گلبول قرمز جدید بسازد کم خونی آپلاستیک ایجاد می‌شود.

تالاسمی: تاسمی نیز جز بیماری‌های رایجی به شمار می‌آید که به صورت ارثی کودکان را درگیر خود می‌کند. طی این بیماری، مغز استخوان هموگلوبین طبیعی نخواهد ساخت و این مسئله موجب کاهش هموگلوبین یا گلبول قرمز در خون می‌شود.

علت کم خونی در کودکان و نوزادان

عوامل متعددی می‌توانند کم خونی کودکان را به دنبال داشته باشند، اما اصلی‌ترین آنها عبارتند از:

• کاهش گلبول‌های قرمز در خون
• تخریب و از بین رفتن گلبول‌های قرمز
• کاهش ساخت گلبول‌های قرمز و ناتوانی بدن در تولید کافی آنها

لازم به ذکر است تمامی این عوامل که به کاهش گلبول‌های قرمز در بدن منجر می‌شوند، به دلیل عفونت، ابتلا به بیماری، کمبود آهن، ویتامین ۱۲B و فولات، مشکلات ارثی و یا مصرف داروهای به خصوص خواهند بود.

علایم کم خونی در کودکان

همانطور که گفته شد کم خونی کودکان عوارض و مشکلاتی را برای افراد در پی خواهد داشت؛ اما سوالی که در این باره مطرح می‌شود آن است که چگونه می‌توانیم بفهمیم کودک ما به کمبود آهن دچار است؟ در جواب باید بگوییم در صورتی که این مشکل ایجاد شود ممکن است علائم کم خونی در کودکان خود را نشان دهند.

• تنگی نفس
• کاهش اشتها کودک
• تنفس غیر طبیعی و سریع
• سرد شدن مداوم دست و پا
• کم شدن سرعت رشد کودک
• بی‌حالی، رنگ پریدگی و زردی پوست
• ابتلا مداوم به انواع بیماری‌ها به ویژه عفونت
• حرکات غیر طبیعی و خستگی مفرط توسط کودک
• مختل شدن فعالیت‌های روزانه کودک و عملکرد او
• داشتن میل شدید نسبت به موادی چون یخ، نشاسته و…

مقدار آهن مورد نیاز کودکان چقدر است؟

جالب است بدانید زمانی که نوزاد متولد می‌شود مقدار کمی آهن در بدن او وجود دارد، اما برای آنکه بتواند رشد کند به آهن بیشتری نیاز خواهد داشت. به طور کل این نیاز در بین دختران بالا ۱۳ سال بیشتر از پسران دیده می‌شود؛ اما تا سن ۱۳ سالگی میزان آهن مورد نیاز بدن، هم در پسران و هم دختران یکسان است. نیاز بیشتر دختران به آهن را می‌توان به دلیل قاعدگی دانست؛ چراکه دختران در هر ماه میزان زیادی خون از دست می‌دهند. به طور کل مقدار آهن مورد نیاز کودکان به عبارت زیر است:

🔸کودکان ۷ تا ۱۲ ماه: ۱۱ میلی‌گرم

🔸کودکان ۱۲ تا ۳۶ ماه: ۷ میلی‌گرم

🔸کودکان ۴ تا ۸ سال: ۱۰ میلی‌گرم

🔸کودکان ۹ تا ۱۳ سال: ۸ میلی‌گرم

🔸دختران نوجوان ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۵ میلی‌گرم

🔸پسران نوجوان ۱۴ تا ۱۸ سال: ۱۱ میلی‌گرم

عوارض کم خونی در کودکان و نوزادان

در صورتی که بیماری کم خونی ادامه پیدا کند و والدین برای درمان آن اقدامات ضروری را به عمل نیاوردند، پس از مدتی ممکن است کودک با عوارضی مواجه شود؛ همچون:

• ابتلا به نارسایی مغز استخوان
• احساس درد و تورم در قسمت مفاصل
• عدم رشد کودک به حالت عادی و کند شدن روند آن

درمان سریع کم خونی کودکان چیست؟

در صورتی که یکی از علائم مطرح شده را مشاهده کرده و به کم خونی کودکان پی بردید، لازم است هرچه سریع‌تر علت آن را یافته و برای درمان این بیماری اقدام کنید. اغلب روش‌هایی که پزشکان برای درمان خانگی کم خونی در کودکان پیشنهاد می‌کنند از نوع خانگی هستند و خوشبختانه این بیماری جز آن دسته از مشکلاتی است که با تغذیه رفع خواهد شد. به طور کل روش‌های زیر توسط متخصصان برای درمان کم خونی در کودکان پیشنهاد شده است.

🔹استفاده از مکمل‌های آهن: در صورتی که برای درمان کم خونی به پزشک مراجعه کنید به احتمال زیاد متخصص به شما، استفاده از مکمل‌های آهن را پیشنهاد می‌دهد. لازم به ذکر است آهن در زمانی که معده خالی است و یا صبح زود، بهتر به بدن جذب می‌شود؛ اما اگر کودک حاضر به مصرف بهترین مکمل‌ برای کم خونی در این بازه‌های زمانی نیست، مصرف مکمل بعد از صبحانه و یا همراه با شیر مادر مشکلی ایجاد نمی‌کند.

🔹بکارگیری سبک غذایی درست: یک سبک غذایی مناسب حاوی مواد غذایی دارای مواد غنی و آهن بوده و هیچگونه مواد مضری ندارد.

🔹تشخیص و درمان صحیح و به موقع بیماری های عفونی: از آنجایی که ماندگار شدن بیماری‌های عفونی در بدن کودک می‌تواند موجب کمبود خون شود، بهتر است به محض مواجهه با بیماری‌های عفونی برای درمان آنها اقدامات لازم صورت بگیرد.

درمان خانگی کم خونی در کودکان

پزشکان کودک و همچنین پزشکان طب سنتی از برخی مواد غذایی به عنوان منبع آهن نام می‌برند که می‌توانند از کم خونی کودکان جلوگیری کرده و حتی برای درمان آن مورد استفاده قرار گیرند. این مواد غذایی عبارتند از:

• ماهی
• کشمش
• گیلاس
• هندوانه
• تخم مرغ
• شیره انگور
• شکلات تلخ
• برگ زردآلو
• کره بادام زمینی
• آجیل و انواع مغزها
• حبوباتی چون لوبیا و عدس
• انواع گوشت و فرآورده‌های گوشتی

درمان کم خونی کودکان در طب سنتی

طب سنتی علاوه بر مواد غذایی خانگی که ذکر شد، مصرف مواد غذایی دیگری را نیز پیشنهاد می‌دهد. از موثرترین این مواد، انواع شیره است. از قدیم، افراد متبحر در طب سنتی، برای درمان کم خونی مصرف شیره انگور، خرما و توت را پیشنهاد می‌دادند. این مواد خاصیت خونسازی دارند و سرعت درمان کم خونی را بالا خواهند برد.

از سوی دیگر، آب میوه‌های خونساز همچون زرشک، انار، آلبالو و شاتوت نیز به رفع این مشکل کمک خواهند کرد. شما می‌توانید مصرف حلوا و یا حریره بادام، جوانه گندم و جگر گوسفند را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

نحوه پیشگیری از کم خونی کودکان

به طور قطع تاکنون این جمله را شنیده‌اید که می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است. این جمله برای جلوگیری از ابتلا به کم خونی نیز صدق می‌کند؛ چراکه روش‌های پیشگیری بسیار راحت‌تر از راهکارهای درمانی هستند. برخی از روش‌هایی که برای جلوگیری از این مشکل پیشنهاد می‌شوند عبارتند از:

• تا یک سالگی به هیچ وجه به کودکان خود شیر بز یا گاو ندهید.
• در صورتی که فرزندتان در معرض ابتلا به کم خونی است پیشنهاد می‌شود او را به مصرف مکمل‌های آهن تشویق کنید.
• بهتر است از ۱ تا ۵ سالگی به کودک خود شیر ندهید؛ اما در صورتی که او به مصرف شیر وابسته است، نباید مقدار شیری که در طول روز توسط کودک مصرف می‌شود بیش از ۷۱۰ میلی‌لیتر باشد.
• مواد غذایی که دارای ویتامین C هستند می‌توانند جذب آهن را در بدن افزایش دهند؛ موادی چون توت فرنگی، طالبی، فلفل دلمه، گوجه فرنگی، پرتقال و غیره. پس توصیه می‌شود از این مواد بیشتر به کودکان خود بدهید.
• اگر فرزندتان از شیر خشک تغذیه می‌کند، بهتر است از شیر خشک‌هایی که حاوی آهن هستند به کودک خود بدهید.
• میزان مصرف سبزیجات و مواد غذایی حاوی آهن را در برنامه غذایی روزانه کودک بیشتر کنید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

کم خونی به ویژه در کودکان یکی از مشکلاتی است که پیگیری آن بسیار ضروری بوده و به محض مشاهده علائم ناشی از کم خونی لازم است به پزشک مراجعه شود. به طور کل در صورتی که علائمی همچون مشکلات طحالی، سرگیجه، خون دماغ، خونریزی لثه، حملات یهویی همراه با درد، کبودی بدن بدون درد، سردرد، کاهش وزن، ادرار تیره، خستگی شدید و علائمی از این دست را مشاهده کردید بهتر است سریعاً پزشک را مطلع سازید.

اگر که از علائمی برخوردار هستید و می‌خواهید به یک متخصص در رابطه با این بیماری صحبت کنید می‌توانید با کارشناسان ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان برخوردار شوید.

سخن آخر

در این مقاله تلاش کردیم شما را با یکی از بیماری‌های رایج، یعنی کم خونی کودکان آشنا کرده و نحوه پیشگیری و درمان آن را به شما معرفی کنیم. اگه احساس می‌کنید نیاز دارید در این باره با یک پزشک مشورت کنید می‌توانید لیست بهترین پزشکان اطفال را در سایت ما مشاهده بفرمایید. مجموعه دکتر گویا در تلاش است، بهترین متخصصان را به شما پیشنهاد کند. اگر ابهامی در رابطه کم خونی کودکان، ذهن شما را درگیر کرده می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.