سندرم بی انگیزگی چیست؟

بی انگیزگی یک وضعیت روانی به شمار می‌آید که همه ما ممکن است در بسیاری مواقع با آن رو به رو شده و حتی نسبت به انجام اعمال روزانه و کارهای مورد علاقه خود نیز دیگر رغبتی نداشته باشند. این مسئله به خودی خود بیماری یا سندرم محسوب نمی‌شود؛ مگر آنکه به وضعیتی مداوم و مزمن تبدیل شود. در صورتی که فرد به صورت مداوم بی انگیزه باشد و این مسئله بر روی فعالیت‌های روزانه، ارتباط با دیگران، کار و تحصیل او تاثیر بگذارد، نشان دهنده ابتلا به سندرم بی انگیزگی است. در این صورت مراجعه به بهترین روانشناس در تهران برای خلاصی از این وضعیت ضروری است.

سندرم بی انگیزگی چیست؟

سندرم بی انگیزگی یا همان Apathy syndrome برای اولین بار در سال 1960 توسط متخصصان شناسایی شد. این مشکل نخست در فردی کشف شد که مدت زیادی از مواد اعتیادآور به خصوص حشیش استفاده می‌کرد. بعد از آن، تحقیقات در این باره شروع شده و متخصصان به رابطه بین داروهای بدون نسخه و روانگردان، با سندرم بی تفاوتی و نداشتن انگیزه پی بردند.

در جواب این سوال که apathy چیست باید گفت، این اختلال که شباهت زیادی با افسردگی دارد، بر روی عواطف، وضعیت شناختی، شخصیت و علایق فرد تاثیر گذاشته و آنها را تغییر می‌دهد. طی این مشکل بیمار دچار کم تحرکی، نداشتن تمرکز، کاهش علاقه نسبت به همه چیز و حافظه ضعیف می‌شود. به طور کل متخصصان می‌گویند، اگر نسبت به چیزهایی که در گذشته به آنها علاقمند بودید، رغبت خود را از دست داده اید، احتمال ابتلا به این سندرم وجود دارد.

انواع بی انگیزگی

به طور کلی نداشتن انگیزه را می‌توان از دو نظر مورد بررسی قرار داد. اگر بخواهیم گونه‌های بی انگیزگی را مطرح کنیم، موارد زیر اصلی‌ترین گونه‌ها شناخته می‌شوند.

عدم داشتن انگیزه با نشانه‌هایی همچون ارتباط عاطفی و اجتماعی ضعیف

نداشتن انگیزه، در کنار حس بی تفاوتی نسبت به احساسات خوب و بد

نبود انگیزه و از بین رفتن رفتارهای مبتکرانه و هوشمندانه

اگر بخواهیم به دسته دیگری از بی انگیزگی اشاره کنیم می‌توانیم به انواع این سندرم به واسطه مصرف ماری جوآنا و ناشی از مهارکننده بازجذب سروتونین اشاره کنیم.

سندرم بی‌انگیزگی به واسطه از ماری‌جوآنا

تحقیقات متعددی در این حوزه انجام شده است که هر یک از نتیجه نسبتا متفاوتی برخوردار بودند و تاکنون به طور قطع ارتباط مصرف این ماده با از دست دادن انگیزه ثابت نشده است. در برخی از تحقیقات نشان داده شده حدود 16 تا 22 درصد افرادی که ماری جوآنا مصرف می‌کنند، بعد از مدتی کاهش انگیزه را تجربه خواهند کرد.

طی تحقیقات دیگری نیز نشان داده شده این گیاه نه تنها موجب از دست رفتن انگیزه نمی‌شود، بلکه شادی و حال خوب را به دنبال خواهد داشت. طبق برخی از آزمایشات، علائم از دست دادن انگیزه، همان افسردگی شمرده می‌شود و افرادی که از قبل به افسردگی مبتلا بوده‌اند، نداشتن انگیزه را نیز تجربه می‌کنند.

سندرم بی انگیزگی به واسطه مهارکننده بازجذب سروتونین (SSRI)

داروهای مهار بازجذب سروتونین در درمان بیماری افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرند و می‌توانند عملکردی همچون سروتونین در بدن داشته باشند. در صورتی که این داروها به صورت طولانی مدت و مداوم مورد استفاده قرار گیرند، ممکن است به گیرنده‌های اصلی سروتونین آسیب وارد کرده و فعالیت قسمتی از مغز را با مشکل مواجه کنند. آسیب به این گیرنده‌ها می‌تواند بی تفاوتی و عدم لذت را به دنبال داشته باشد.

آزمایشات متعددی در این باره انجام شده و تنها بخشی از آنها اطلاعات حدودی در این حوزه به ما داده‌اند. طی تحقیقاتی که در سال 2004 انجام شد حدود 16.1 درصد از افرادی که به طور مداوم از SSRI استفاده کرده‌اند، حس جاه طلبی و 20 درصد از افراد نیز انگیزه خود را از دست داده‌اند.

علائم بی انگیزگی

بسیاری از افراد، کسانی که نسبت به اطرافشان و اتفاقاتی که بروز می‌کند، بی تفاوت هستند را افسرده می‌دانند، درحالی که این گونه نیست. شاید این دو وضعیت روانی با یک دیگر شباهت‌هایی داشته باشند، اما یکسان نیستند و از تفاوت‌هایی برخوردارند. به طور کل علائم بی انگیزگی در افراد با نشانه‌های زیر بروز می‌کند.

🔸عدم داشتن تمرکز

🔸عدم ورود به اجتماع

🔸خواب آلودگی مزمن

🔸ابتلا به اختلالات حافظه

🔸بی توجهی نسبت به همه چیز

🔸از بین رفتن حس جاه طلبی و بلند پروازی

🔸عدم علاقه نسبت به انجام کارهای روزمره

🔸بی تفاوتی و بی حسی نسبت به همه چیز

🔸عدم تلاش برای اهداف و بی اهمیت شدن آنها

همچنین برخی علائم نیز در نتیجه بی انگیزه شدن، خود را نشان خواهند داد؛ همچون:

🔸عدم رسیدگی به نظافت فردی

🔸شرکت نکردن در کلاس‌ها و عدم انجام تکالیف

🔸انجام ندادن کاری مفید و نشستن طولانی مدت

🔸ناتوانی در انجام وظایف و از دست دادن کار و شغل

لازم به ذکر است طبق تحقیقات انجام شده، اغلب افرادی که دچار بی انگیزگی و تنبلی می‌شوند، آنهدونیا (anhedonia) یا همان عدم لذت را نیز تجربه می‌کنند و هر چقدر کاهش انگیزه در آنها تشدید شود، آنهدونیا نیز بیشتر خواهد شد. پس عدم لذت نیز در افرادی که به این سندرم مبتلا هستند دیده می‌شود.

علت بی انگیزگی شدید

از آنجایی که مقالات علمی در رابطه با علل بی انگیزگی، همواره در حال بروز هستند و تحقیقات بیشتری در حال انجام است، به طور کل نمی‌توان علل دقیقی را برای کاهش انگیزه مطرح کرد. در گذشته تنها علت این سندرم، مصرف مواد روانگردان، استفاده از ماری جوآنا و حشیش شمرده می‌شد؛ اما امروزه علل دیگری نیز برای بروز این مشکل مطرح شده است. برخی مواقع بی انگیزه بودن نتیجه شرایط نامساعد زندگی و مصرف مواد روانگردان است؛ اما برخی مواقع نیز خود ناشی از بیماری‌ها و مشکلاتی از جمله موارد زیر است:

• سکته
• اختلال دیستیمیا
• بیماری پارکینسون
• بیماری هانتینگتون
• ابتلا به اسکیزوفرنی
• فراموشی گیجگاهی
• کاهش عملکرد عقل عروقی
• فلج فوق هسته‌ای پیشرونده

لازم به ذکر است طبق تحقیقاتی که در سال 2011 انجام شد، فردی که دچار عدم داشتن انگیزه شده است، در ناحیه لوب پیشانی دچار ضایعاتی می‌شود. همچنین اثبات شده سکته نیز  می‌تواند بر روی لوب پیشانی تاثیرات نامطلوبی بگذارد؛ از این رو گمان می‌شود این دو عامل با یکدیگر در ارتباط هستند و می‌توانند دلیل بی انگیزگی باشند.

علت بی علاقگی به همه چیز

بی علاقگی و یا بی احساسی نسبت به همه چیز مانند سرکوب همه احساساتی همچون اشتیاق، نگرانی، شادی و… است که فرد را نسبت به اتفاقاتی که در زندگی جسمانی، معنوی، اجتماعی و عاطفی او می‌افتد، بی علاقه می‌کند. این مسئله می‌تواند عوامل مختلفی همچون مصرف دارو، ابتلا به افسردگی، مصرف مواد مخدر، عدم اعتماد به نفس، تغییرات اساسی در زندگی و یا عواملی از این دست باشد و دلایل بی انگیزگی را به دنبال داشته باشد.

تست بی انگیزگی

تشخیص این سندرم باید توسط یک فرد متخصص همچون یک روانپزشک و یا روانشناس انجام شود؛ چراکه علائم آن تا حد زیادی به افسردگی شباهت دارد و تنها متخصصان قادر به تشخیص آن هستند. برخی مواقع متخصص برای تشخیص بی انگیزگی در رابطه با شرایط بیمار، با او صحبت کرده و برخی مواقع تست بی انگیزگی آزمایشگاهی و آزمایش فیزیکی را توصیه می‌کند. در اغلب مواقع نیز هر دو این روش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی زمانی که به روانشناس مراجعه می‌کنید نخست از شما در رابطه با عوامل و علائم زیر سوال خواهد پرسید و با استفاده از تست بی تفاوتی، این موارد را مورد بررسی قرار می‌دهد.

• استفاده از مواد اعتیادآور و یا داشتن معلولیت جسمی
• کاهش کیفیت و عوامل خوشحال کننده در زندگی فرد
• عدم داشتن انگیزه و یا کاهش یافتن آن نسبت به گذشته با توجه به وضعیت جسمانی، سن و فرهنگ
• تغییرات فکری، رفتاری و احساسی فرد که می‌توانند بر روی ارتباط بیمار با دیگران و زندگی شخصی او تاثیر بگذارند

دقت داشته باشید که برای تست بی احساسی و بی انگیزگی، باید این علائم بیش از 4 هفته ادامه داشته باشند و اگر کمتر از این مدت به طول انجامند، بی تفاوتی و نداشتن انگیزه امری موقت است. در صورتی که این نشانه را در خود می‌بینید و می‌خواهید در این باره با یک متخصص در حوزه روانشناسی مشورت کنید می‌توانید لیست بهترین روانشناس در تهران را در سایت ما مشاهده نمایید.

درمان سندرم بی انگیزگی شدید

خوشبختانه باید گفت، سندرم بی انگیزگی در سطوح شدید و حاد نیز دارای روش‌های درمانی بوده و می‌توان با توجه به علت بروز آن، راهکارهایی را برای درمان به کار گرفت. زمانی که شما به یک متخصص مراجعه می‌کنید، روش درمانی درست با بررسی زمینه بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرد و در نهایت نیز یکی از روش‌های زیر به کار گرفته خواهند شد.

لازم به ذکر است، در صورتی که کاهش انگیزه فرد در نتیجه مصرف ماری جوآنا باشد، پزشک کاهش تدریجی این ماده را پیشنهاد می‌کند؛ چراکه قطع یهویی ماری جوآنا علائم شدیدی در بیمار ایجاد خواهد کرد. همچنین در صورتی که لازم به مصرف دارو باشد، اغلب محرک‌ها و داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شوند و اگر احتمال بروز نتیجه عکس و افزایش بی انگیزگی وجود داشته باشد، روانپزشک داروهایی را تجویز می‌کند که دوز پایین‌تری داشته باشند و یا داروی دیگری نیز برای کاهش علائم داروی قبلی تجویز خواهد شد.

درمان بی تفاوتی نسبت به همه چیز با داروهای گیاهی

باعث خوشحالی است که پزشکان طب سنتی برای درمان سندرم بی انگیزگی، مصرف گیاهان به خصوصی را پیشنهاد کرده‌اند؛ اما لازم است به این نکته توجه داشته باشید، در صورتی که دارو مصرف می‌کنید، قبل از مصرف این گیاهان باید با پزشک مشورت کنید. این کار به شما در جلوگیری از بروز اختلالات دارویی کمک خواهد کرد. به طور کلی برخی از داروهای گیاهی موثر برای از بین بردن علت بی علاقگی به همه چی، عبارتند از:

• زعفران
• بهار نارنج
• چای سبز
• گل گاوزبان
• اسطوخودوس

در صورتی که به مشاوره و مشورت با یک متخصص نیاز دارید، می‌توانید لیست بهترین دکتر طب سنتی در تهران را در سایت مشاهده کرده و با پزشک مورد نظر خود در ارتباط باشید.

درمان بی انگیزگی در طب سنتی

یکی از اصلی‌ترین نظریات طب سنتی در این حوزه سرد شدن مزاج است. طب سنتی معتقد است سرد شدن مزاج می‌تواند موجب از دست دادن انگیزه در افراد شود؛ از این رو باید مصرف مواد غذایی دارای طبع گرم همچون موز، گردو، نارگیل، انبه و خرما را در برنامه غذایی خود قرار دهید. همچنین برای درمان بی انگیزگی در طب سنتی، ماساژ بدن با استفاده از روغن زیتون، نارگیل و کنجد و یا استشمام رایحه گل رز و یا گل محمدی نیز بی تاثیر نخواهد بود.

دارو برای بی انگیزگی

در صورتی که بی انگیزگی فرد در سطوح حاد نباشد، روان درمانی روش مناسبی است. همچنین استفاده از این روش در کنار مصرف دارو نیز بسیار برای درمان سندروم anhedonia کمک کننده است. لازم به ذکر است یکی از روش‌های جدیدی که در روان درمانی برای افزایش انگیزه مورد استفاده قرار می‌گیرد، تحریک الکتروتراپی جمجمه است که طی آن روانپزشک امواج الکتریکی را با ولتاژ پایین و به صورت کوتاه به مغز می‌فرستد.

اغلب این روش برای کسانی که به بیماری‌هایی همچون آلزایمر مبتلا هستند و به قسمتی از لوب پیشانی آنها آسیب وارد شده، استفاده می‌شود. برخی مواقع نیز به جای روش تحریک الکتروتراپی، انجام فعالیت‌های گروهی و بازی برای درمان این اختلال پیشنهاد خواهد شد.

دارو برای درمان بی تفاوتی نسبت به همه چی

لازم به ذکر است هنوز هیچ دارویی به طور دقیق برای درمان بی تفاوتی نسبت به همه چی ساخته نشده؛ اما برای کاهش علائم این اختلال به ویژه در نتیجه اختلالات عصبی و بیماری‌هایی همچون آلزایمر و پارکینسون داروهای نه چندان اختصاصی وجود دارد. لازم به ذکر است هیچ یک از این داروها توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان بیماری به صورت اختصاصی در نظر گرفته نشده‌اند. به طور کل برخی از محرک‌ها و داروهایی که در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از:

✔️داروهای محرکی چون نیجرگلین که برای کاهش علائم سکته مغزی، گردش خون مغزی و متابولیسم مفید هستند

✔️قرص پمولین (سایلرت)، متیل فنیدات (ریتالین)، و آمفتامین برای درمان سندرم بی انگیزگی که بدون علت ایجاد شده‌اند

✔️دونپزیل، گالانتامین و ریواستیگمین که خاصیت ضد افسردگی دارند و برای درمان آلزایمر مفید هستند

✔️داروهای محرک دوپامین چون روپینیرول که برای کاهش علائم پارکینسون تجویز خواهند شد

✔️داروهایی که خاصیت درمان روان پریشی دارند و برای درمان اسکیزوفرنی مصرف می‌شوند

✔️ پاروکستین، سرترالین و بوپروپیون که برای درمان افسرگی مورد استفاده قرار می‌گیرند

احساس پوچی و بی ارزشی میکنم!

یکی از مشکلات افراد در این حوزه آن است که فرد می‌گوید احساس پوچی و بی ارزشی می کنم! همچنین سوالات رایجی که در این حوزه مطرح می‌شود آن است که چگونه می‌توانیم انگیزه از دست رفته خود را برگردانیم و از این بی تفاوتی خلاص شویم؟ لازم به ذکر است برای افزایش انگیزه لازم است اقدامات خاصی را در برنامه روزانه خود قرار دهید.

از خوابیدن مداوم خودداری کنید. خواب پی در پی و مداوم می‌تواند موجب کسلی شما شده و در نتیجه نسبت به اقدامات روزانه خود بی اهمیت شوید. جدا شدن از محل خواب، به ویژه برای افرادی که دچار افسردگی یا کمبود انگیزه شده‌‌اند آسان نیست، اما سعی کنید به امید خوردن یک لیوان و یا چای هم که شدن از جای خود بلند شوید.

کمی غذا بخورید. این طبیعی است که میل به غذا نداشته باشید و نتوانید یک وعده غذایی کامل بخورید؛ اما تلاش کنید، حتی شده در چند میان وعده، به میزان کم غذا بخورید و بدن خود را از دریافت مواد مغذی محروم نکنید.

به میزان کافی بخوابید. همانطور که خواب زیاد موجب کسلی می‌شود، کمبود خواب نیز موجب دیر بیدار شدن و نداشتن خلق و خو مناسب خواهد شد؛ از این رو لازم است از یک الگو خواب سالم پیروی کنید.

آخر شب موفقیت‌های روزانه خود را یادداشت نمایید. قبل از خواب حداقل سه مورد از موفقیت‌ها و پیشرفت‌های روزانه خود را یادداشت کنید. این موفقیت‌ها می‌توانند شستن لباس و یا آشپزی باشند.

اطراف خود را کمی مرتب کنید. انجام نظافت و مرتب کردن خانه کمی سخت خواهد بود؛ اما شما می‌توانید برای تقویت خود و ترغیب فعالیت در طول روز، از مرتب کردن تخت و جای خواب خود شروع کنید. این کار زمان زیادی نمی‌گیرد، ولی در روحیه شما خیلی تاثیر دارد.

با خانواده و دوستان وقت بگذرانید. در کنار دوستان و خانواده بودن کمک می‌کند روحیه بهتری داشته باشید. بهتر است برای داشتن حال بهتر، بیشتر در کنار افرادی باشید که مثبت هستند و خنده و حال خوب را به شما منتقل می‌کنند.

از خانه خارج شوید. انجام فعالیت‌های سبک همچون خارج شدن از خانه و کمی پیاده روی، تاثیر زیادی در بهتر شدن حال روحی شما خواهد داشت. همچنین بالا رفتن سطح اندورفین در بدن که نتیجه دریافت آفتاب است، هورمون شادی را در افراد تحریک کرده و میزان آن را در بدن بالا می‌برد، از این رو حال شما بهتر خواهد شد.

روتین روزانه داشته باشید. شما می‌توانید برای صبح و عصر خود که وقت خالی دارید یک روتین قرار دهید و یا عادات سالم سابق خود را دنیال کنید و خودتان را ملزم نمایید این روتین را انجام کنید. دقت داشته باشید که این روتین سالم بوده و به افزایش سلامت شما کمک کنند؛ همچون رسیدگی به پوست و یا مصرف میان وعده.

آیا امکان پیشگیری از بی انگیزگی وجود دارد؟

در صورتی که افراد به ویژه نوجوانان در طول روز یک برنامه و روال طبیعی را پیش بگیرند که شامل تفریح، تشویق، حال خوب و تغذیه مناسب باشد، احتمال ابتلا به بی انگیزگی تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند. همچنین با جلوگیری از مصرف مواد مخدر و اعتیاد آور همچون ماری جوآنا به ویژه توسط نوجوانان و جوانان، می‌توان این اختلال را تا حد زیادی مدیریت کرد.

همچنین اگر احتمال می‌دهید خود یا اطرافیانتان به دلیل مشکلات عصبی و یا دلایلی که به آنها اشاره کردیم انگیزه خود را از دست بدهد، پیشنهاد می‌شود روش‌های پیشگیری را به کار گرفته و مراجعه به یک متخصص برای جلوگیری از ابتلا و یا پیشرفت این اختلال را جدی بگیرید. همچنین، تا حد امکان از مصرف داروهای ضد افسردگی خودداری کرده و در صورت اجبار، حتما در کنار مصرف دارو، در طول روز ورزش کنید.

چه زمانی به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنیم؟

زمانی که شما نسبت به همه چیز دید مثبت خود را از دست می‌دهید و دیگر عوامل لذت بخش برایتان جذاب نیستند، افکار منفی زیادی دارید، بی تفاوت شده‌اید و تمرکزتان کاهش پیدا کرده، لازم است با یک روانشناس و یا روانپزشک مشورت کنید. متخصصانی که در این حوزه مشغول به کار هستند، به شما کمک می‌کنند دید مثبت‌تری به زندگی داشته و در نتیجه حال بهتری داشته باشید. در صورتی که نیاز دارید با شخصی متخصص در این حوزه مشورت کنید، می توانید با ما تماس گرفته و از کارشناسان ما مشاوره رایگان آنلاین دریافت کنید.

در انتها

در این مقاله تلاش کردیم شما را با سندرم بی انگیزگی و اطلاعاتی که لازم است در رابطه با آن بدانید آشنا کنیم. همانطور که گفتیم این اختلال باید سریعا مورد پیگیری و درمان قرار بگیرد و برای این کار مراجعه به یک متخصص ضروری است. در صورتی که گمان می‌کنید به این اختلال دچار شده‌اید و متخصصی را در این حوزه برای مراجعه نمی‌شناسید، می‌توانید لیست بهترین روانشناسان را در سایت ما مشاهده نمایید. دکتر گویا، بهترین متخصصان را به شما معرفی می‌کند. همچنین در صورتی که با سوالی رو به رو شدید می‌توانید آن را در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید.