وسواس مقایسه کردن | علائم و درمان

عادت مقایسه کردن خود با دیگران به مواقعی گفته می‌شود که فرد از مقایسه کردن خود با دیگران دست نمی‌کشد و تفاوتی نمی‌کند موضوع مقایسه چی باشد، فرد نمی‌تواند خود را با دیگران مقایسه نکند و به اینکار عادت کرده است. در روانشناسی به این حالت وسواس مقایسه کردن گفته می‌شود. در این حالت فرد احساسات ناخوشایند زیادی را تجربه می‌کند، اما نمی‌تواند مقایسه را ترک کند. در این مقاله قصد داریم با استفاده از چند راهکار ساده به شما کمک کنیم به مرور بتوانید از مقایسه خود با دیگران دست کشیده و به آرامش خیال برسید. پیشنهاد می‌شود تا آخر این مقاله با دکتر گویا همراه باشید.

وسواس مقایسه کردن چیست؟

امروزه وسواس در انواع مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرد که برخی از آنها بسیار آسیب زننده و ویران کننده هستند؛ همچون وسواس مقایسه کردن خود را دیگران. این نوع وسواس، به مرور موجب می‌شود شما نسبت به خود و خصوصیاتی که دارید حس بدی پیدا کرده و حس ارزشمندی و عزت نفس خود را از دست بدهید.

این نوع وسواس می‌تواند به شکل مقایسه ظاهر، وضعیت مالی، شغلی، خانوادگی و… خود با دیگران بروز کرده و در نهایت فرد حتی اگر موقعیت بهتری نسبت به دیگران هم داشته باشد، باز هم فکر می‌کند از دیگران پایین‌تر است. این مقایسه در میان مردم بسیار شایع است و امری جدید نیست. جالب است بدانید بیش از 2300 سال پیش، ارسطو در رابطه با کسانی گفت که برای ارزیابی و پیدا کردن موقعیت اجتماعی، خود را با دیگران مقایسه می‌کنند.

یکی از بزرگترین روانشناسانی که به طور کامل در رابطه با نظریه مقایسه اجتماعی صحبت کرد، لئون فستینگر بود که اعتقاد داشت مقایسه خود با بقیه امری طبیعی است و همه افراد دوست دارند بدانند در مقابل دیگران چه جایگاهی دارند. این عادت چندان بد نیست؛ اما تنها تا جایی که به شما آسیب وارد نکرده و تبدیل به مقایسه وسواس فکری و عملی نشود.

وسواس مقایسه خود با دیگران

در بسیاری مواقع مقایسه کردن خود با دیگران برای پاسخ به این سوال انجام می‌شود که آیا من خوب هستم؟ در نظریه مقایسه اجتماعی گفته می‌شود، افراد برای مقایسه باید هم خود را با افراد بالاتر و هم پایین‌تر از خود مقایسه کنند. زمانی که خود را با افراد پایین‌تر از خود مقایسه می‌کنند اعتماد به نفس گرفته و در زمان مقایسه خود با افراد بالاتر، برای رسیدن به موقعیت بهتر، بیشتر تلاش می‌کنند.

در صورتی که مقایسه فقط یا یک گروه از این افراد انجام شود و به عادت تبدیل شود، می‌تواند آسیب زیادی را برای افراد در پی داشته باشد و ممکن است منجر به عدم پیشرفت و کاهش تلاش و یا کاهش اعتماد به نفس و احساس بی ارزشی شود. اغلب مقایسه خود با افراد بالاتر، آسیب زننده‌تر است.

چرا نباید خود را با دیگران مقایسه کنیم؟

اگر شما به صورت درست و اصولی خود را با دیگران مقایسه کنید، کسی شما را سرزنش نخواهد کرد و کار شما را اشتباه نمی‌داند؛ اما اینکه شما خود و شرایط فعلی خود را با نتیجه نهایی تلاش و اقدامات دیگران مقایسه کنید نه تنها اصولی نیست، بلکه بسیار آسیب زننده است. شما روندی را که آنها برای موفق شدن و رسیدن به جایگاه فعلی گذرانده است را ندیده و بدون در نظر گرفتن موانعی که اشخاص گذراندند، خود را با دیگران مقایسه می‌کنید.

همه افراد در زندگی شخصی خود دارای اهداف و رویاهای به خصوصی هستند که برای رسیدن به آنها تلاش می‌کنند و رسیدن به هر یک از این اهداف ملزم اقدامات به خصوصی است. زمانی که شما خود را با دیگران مقایسه می‌کنید از اهداف مختص خود قافل شده و به توانمندی‌های منحصر به فرد خود توجهی نمی‌کنید. مقایسه و موفقیت ممکن است همراه با هم ظاهر شوند، اما این تنها در صورتی است که شما به صورت درست و اصولی خود را با دیگران مقایسه کنید.

علت مقایسه کردن خود با دیگران در فضای مجازی

عصر دیجیتال و به وجود آمدن پلتفورم‌های متعدد مجازی، علاوه بر آنکه افزایش ارتباطات افراد را به دنبال داشته، بیشتر شدن میزان رقابت‌های آنلاین و مقایسه افراد با یکدیگر را نیز در پی داشته است. افرادی که وارد این فضا می‌شوند به جای ارزیابی خود نسبت به گذشته و تلاش برای آینده‌ای بهتر، در آیینه دیگران خود را نگاه کرده و ارزیابی آنها از خودشان، با توجه نظرات و دیدگاه‌های دیگران صورت می‌گیرد. این مسئله می‌تواند دو دلیل اصلی داشته باشد:

1) نداشتن اعتماد به نفس: اصلی‌ترین عاملی که موجب می‌شود شما به وسواس مقایسه اقدام کنید، نداشتن اعتماد به نفس کافی است. در صورتی که شما از ظاهر، توانایی‌ها و استعدادهای خود راضی نبوده و به کارهایی که از دستتان بر می‌آید اعتماد نداشته باشید مدام به مقایسه با دیگران اقدام می‌کنید.

از آنجایی که فضای مجازی مکان مناسبی برای پی بردن به خوشی‌ها، موفقیت‌ها و دستاوردهای دیگران است، شما مدام خود را با لحظات خوش و موفقیت‌های دیگران مقایسه می‌کنید. این یک مقایسه اصولی نیست و این نوع مقایسه ارزش شما را تعیین نخواهد کرد! افراد در صفحات مجازی خود چیزی در رابطه با لحظات تلخ و یا شکست‌های خود نمی‌گویند و تصویری از پشت پرده موفقیت‌های خود با شما به اشتراک نمی‌گذارند.

2) کمال گرایی زیاد: ممکن است وسواس مقایسه کردن خود با دیگران به دلیل حس کمالگرایی شما باشد. افراد کمالگرا برای رسیدن به نوعی استانداردی بی عیب و غیر قابل دستیابی که در ذهن مقایسه گر خود ساخته‌اند، تلاش می‌کنند و در این راه خود را با دیگران مقایسه می‌کنند. مقایسه افراد کمالگرا در صفحات مجازی بیشتر می‌شود.

پیامدهای مقایسه کردن خود با دیگران در فضا مجازی

مقایسه مداوم خود با دیگران موجب به وجود آمدن پیامد‌های منفی زیادی برای افراد می‌شود و و در صورتی که این مسئله کنترل نشده بوده و به وسواس تبدیل شود، پس از مدتی موجب کاهش شدید اعتماد به نفس شده و افراد را دچار افسردگی و حس بی ارزشی می‌کند. از سوی دیگر مشاهده مداوم دیگران و مشخصات بارز آنها می‌تواند موجب به وجود آمدن استانداردهای غیر واقعی برای شما شده و پس از گذشت مدتی حس بی ارزشی و بی لیاقتی را به شما منتقل خواهد کرد.

در صورتی که این مشکل را در درون خود حل نکنید و از مقایسه خود با دیگران دست نکشید، پس از مدتی خود را نیازمند سنجش دیگران می‌بینید و مدام در انتظار شنیدن نظرات دیگران در رابطه خود خواهید بود. برای رفع این مشکل بهتر است در این باره با یک روانشناس در ارتباط باشید.

کی باید مقایسه وسواس گونه را درمان کنیم؟

زمانی که تمایل به مقایسه با دیگران تبدیل به یک عادت شده و ادامه‌دار باشد و در نهایت مسئله‌ای غیر قابل کنترل برای شما باشد، وسواس شمرده می‌شود و نیاز به درمان دارد. این مسئله همواره یک مسئله احساسی شمرده شده و اغلب در افرادی که اعتماد به نفس کمی دارند بیشتر دیده می‌شود؛ به همین خاطر برای درمان آن نخست باید اعتماد به نفس را افزایش داده و به مرور وسواس مقایسه کردن را درمان کنید.

به طور کلی اگر فکر می‌کنید همواره دیگران از شما زیباتر، جذاب‌تر، خوشتیپ‌تر، باهوش‌تر، موفق‌تر و ثروتمندتر هستند و شما هیچ وقت به آنها نخواهید رسید، بهتر است ترک عادت مقایسه افراطی را شروع کنید؛ قبل از آنکه عوارض مقایسه کردن خود با دیگران شما را درگیر کند.

راهکار درمان مقایسه کردن خود با دیگران

ترک وسواس مقایسه زیاد خود با دیگران نیازمند چند راهکار طلائی برای تقویت ذهن است. این راهکارهای ساده عبارتند از:

🔹خودپذیری: در مرحله اول لازم است به خودشناسی برسید و کمی راجع به خود فکر کنید و به توانایی‌های خود پی ببرید. مطمئن باشید اگر خود و خصوصیات خود را بشناسید، خودتان را دوست خواهید داشت.😊

🔹شکرگزاری: در کنار آنکه به توانایی‌ها و خصوصیات مثبت خود پی می‌برید، نسبت به آنها شکر گذاری کنید. همچنین از خودتان بابت زخمات و کارهایی که برای خود کردید تشکر کنید و قدر خود را بدانید.

🔹رشد شخصی: وقتی خود و توانایی‌هایتان را بهتر بشناسید و بر نقاط مثبت خود تاکید داشته باشید، به مرور به فکر رشد شخصی بوده و روز به روز پیشرفت خواهید کرد و حتی شاید از افرادی که روزی خود را با آنها مقایسه می‌کردید نیز، بهتر شوید.

🔹آگاهی: لازم است همواره این مسئله را گوشه ذهن خود داشته باشید که مقایسه یک امر طبیعی بوده و جزو روند عادی زندگی است؛ اما نباید در مقایسه و رقابت با دیگران زیاده روی کرد.

🔹احترام به خود: به خود، احساس و توانایی‌هایتان اعتماد داشته باشید و هنگام مواجهه با فشارهای مقایسه کردن زندگی خود با دیگران، به خود توهین نکرده و بیشتر به خودتان احترام بگذارید.

🔹مشورت با متخصص: حتما، تاکید می‌کنیم، حتما با یک روانشناس مشورت کنید تا قبل از تجربه تاثیرات منفی مقایسه، بتوانید در سریع‌ترین زمان ممکن و به صورت ریشه‌ای این مشکل را با درمان‌های روانشناسی درمان کنید.

درمان ذهن مقایسه گر چطور انجام می شود؟

علاوه بر راهکارهای درمانی، چند راه ساده نیز برای درمان وسواس در مقایسه کردن وجود دارد:

• با افرادی که به شما انگیزه می‌دهند و شما را برای داشتن موفقیت‌های بزرگ تشویق می‌کنند، بیشتر رفت و آمد داشته باشید.
• به موفقیت‌های خود نیز فکر کنید و مدتی در روز را به فکر کردن و نوشتن دستاوردهای خود اختصاص دهید.
• با چیزهایی که دارید فکر کنید و از بابت داشتنشان شکرگذاری کنید.
• این مسئله را قبول کنید که مقایسه کردن به خودی خود کاری از پیش نمی‌برد و اینکار یک اقدام اشتباه بوده و بدون در نظر گرفتن تمام زوایای زندگی دیگران انجام می‌شود.
• همواره این نکته را مورد توجه داشته باشید که هر فردی استعداد و توانایی‌ها منحصر به فرد خود را دارد و شاید شما برخی از خصوصیات دیگران را نداشته باشید، اما به جای آن خود دارای خصوصیات به خصوصی هستید؛ پس به توانایی‌ها خود فکر کنید.

سخن آخر

در این مقاله تلاش کردیم به طور کامل در رابطه با وسواس مقایسه کردن خود با بقیه افراد اطرافمان صحبت کرده و راهکارهایی را برای ترک عادت مقایسه بیان کنیم. می‌دانیم که ترک این عادت ممکن است کمی سخت باشد، اما بهتر است کوتاه نیامده و برای آرامش روان و خیال خود هم که شده، برای کنار گذاشتن این عادت تلاش کنید. در صورتی که سوالی در این حوزه دارید می‌توانید سوال خود را در قسمت دیدگاه‌ها مطرح کرده و یا با ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان استفاده کنید.