واکسن کودک و زمان‌بندی واکسیناسیون کودکان

یکی از مسائلی که والدین بعد از تولد نوزاد باید به آن توجه داشته باشند، انجام منظم واکسیناسیون کودک است. واکسن کودک می‌تواند فرزند شما را در مقابل دوز شدید بیماری‌ها و ویروس‌ها ایمن کرده و حفظ سلامت نوزاد را تضمین کند. لازم به ذکر است به لطف واکسیناسیون است که بسیاری از بیماری‌ها در جهان ریشه کن شده و یا احتمال ابتلا به آنها بسیار کاهش پیدا کرده است. شما می‌توانید در رابطه با بهترین مراکز تزریق واکسن با بهترین متخصص اطفال در تهران مشورت کنید. همچین در صورتی که تا پس از پایان مقاله همچنان ابهامی در ذهنتان باقی ماند پیشنهاد می‌شود با کارشناسان ما تماس گرفته و از مشاوره رایگان برخوردار شوید.

مزایای واکسیناسیون کودکان

از آنجایی که نوزاد پس از تولد بدن ضعیف و آسیب پذیری دارد ممکن است به بیماری‌های متعددی مبتلا شود؛ اما تزریق واکسن کودک در بازه‌های زمانی که پزشک توصیه می‌کند، می‌تواند فرزند شما را از ابتلا به بیماری‌های متعددی همچون سرخک، فلج اطفال، هپاتیت B، HPV و… حفظ کند. جالب است بدانید، زمانی که این واکسن‌ها وارد بدن می‌شوند سیستم دفاعی تحریک می‌شود تا پادتن‌هایی را برای مقابله با بیماری‌های هدف تولید کند. اینگونه در صورت ابتلا به بیماری، بدن نوزاد می تواند در مقابل آن مقاومت کند.

همچنین حتی اگر نوزاد به بیماری مبتلا شود بدن او واکنش جدی نشان نداده و سطح بیماری کاملاً ضعیف خواهد بود. لازم به ذکر است برخی مواقع یک واکسن در بازه زمانی چند ماهه، مجددا تزریق می‌شود تا ایمنی بدن افزایش پیدا کند. به طور کلی تمامی واکسن‌ها تزریقی هستند؛ اما واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی دریافت می‌شود. به طور کلی واکسیناسیون یک روش پیشگیری به شمار می‌آید که هزینه چندانی ندارد، اما می‌تواند جان نوزاد شما را نجات دهد.

زمان‌بندی واکسن کودک

طبق جدول واکسن های نوزاد، هر واکسن در دوره نوزادی و کودکی طبق برنامه و زمانبندی خاصی باید دریافت شوند که این زمانبندی به عبارت زیر است.

واکسیناسیون بدو تولد نوزاد

• واکسن هپاتیت ب: هپاتیت ب از بیماری‌های ویروسی به شمار می‌آید که می‌تواند سرطان کبد یا بیماری سیروز را به دنبال داشته باشد؛ از این رو تزریق واکسن نوزاد هپاتیت در بدو تولد ضروری است.
• واکسن ب ث ژ (BCG): این نوع که از میکروب ضعیف شده سل گاوی تولید می‌شود، بدن را در مقابل بیماری سل مقاوم می‌کند. واکسن ب ث ژ به صورت زیر جلدی تزریق خواهد شد.
• واکسن فلج اطفال: واکسن فلج اطفال به صورت خوراکی بوده و در بدو تولد توسط نوزاد دریافت می‌شود.

واکسن دو ماهگی نوزاد

• فلج اطفال: تزریق نوبت دوم
• هپاتیت ب: دریافت دوز دوم
• سه گانه (ثلاث): واکسن‌های سه گانه شامل واکسن سیاه سرفه، دیفتری و کزاز می‌شوند که در دو ماهگی به بدن نوزاد تزریق خواهند شد.

واکسیناسیون چهار ماهگی نوزاد

• سه گانه (ثلاث): تزریق دوز دوم واکسن‌های کزاز، دیفتری و سیاه سرفه
• فلج اطفال: دریافت دوز سوم

واکسن شش ماهگی نوزاد

• فلج اطفال: دریافت دوز چهارم
• سه گانه (ثلاث): تزریق دوز سوم واکسن کزاز، سیاه سرفه و دیفتری
• هپاتیت ب: تزریق دوز سوم

واکسیناسیون دوازده ماهگی نوزاد

• در ۱۲ ماهگی نوزاد، واکسن‌های سرخچه، اوریون و سرخک را به صورت تزریقی دریافت می‌کند.

واکسن هجده ماهگی کودک

• فلج اطفال: دریافت دوز پنجم
• سه گانه (ثلاث): تزریق دوز چهارم واکسن‌های سیاه سرفه دیفتری و کزاز

واکسیناسیون ۴ تا ۶ سالگی کودک

• فلج اطفال: تجدید واکسن به صورت خوراکی
• اوریون سرخچه وسرخک: تزریق واکسن یادآور
• سه گانه (ثلاث): تجدید واکسن‌های دیفتری، کزاز و سیاه سرفه

شما می‌توانید این موارد را به صورت خلاصه در جدول واکسن کودکان مشاهده کنید.

واکسن آنفولانزا کودک

این سوال برای بسیاری از والدین پیش می‌آید که آیا واکسن آنفولانزا جز جدول واکسیناسیون کودکان هست یا خیر؟ در جواب باید بگوییم این واکسن در جدول واکسیناسیون اطفال قرار نگرفته، اما کودکان بالای ۶ ماه می‌توانند در فصول سرد سال که احتمال ابتلا به آنفولانزا زیاد است، این واکسن را تزریق کنند.   آنفولانزا در دو دوز به کودکان تزریق می‌شود که نوبت دوم آن، ۴ هفته بعد از دوز اول دریافت خواهد شد.

همچنین لازم به ذکر است این واکسن تنها یک سال اثر خواهد داشت و کودکان و نوجوانان مجددا به صورت سالیانه باید واکسن آنفولانزا را تزریق کنند. استفاده از این واکسن برای کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، الزامی است و حتما باید با مشورت پزشک اطفال تزریق شود.

واکسن کودکان چند دوز است؟

دوز واکسن‌های مختلف بستگی به نوع واکسن دارد؛ اما در اغلب مواقع برای آنکه واکسیناسیون بتواند ایمنی کامل را در بدن نوزاد ایجاد کند، بعد از مدتی مجدد باید تکرار شود. زمان بندی تزریق واکسن توسط پزشک اطفال و طبق جدول واکسن نوزادان انجام خواهد شد. در صورتی که طبق این زمانبندی نتوانستید واکسن کودک را دریافت کنید، لازم دهید در اولین فرصت برای آن اقدام کنید. حتی اگر زمان واکسن نیز گذشته باشد، با این حال تزریق واکسن می‌تواند ریسک بیماری را کاهش دهد.

عوارض واکسن کودکان

به طور کلی مزایای دریافت واکسن کودک بسیار بیشتر از عوارض آن است؛ اما برخی مواقع نوزادان بعد از تزریق واکسن، ممکن است درد یا سوزش کمی احساس کنند. همچنین امکان دارد در محل تزریق قرمزی و تورم ایجاد شود که بعد از چند روز از بین رفته و این مشکل برطرف می‌شود. شاید این عوارض برای کودکان دردآور باشند، اما قطعاً تجربه آنها و خطر واکسیناسیون، بسیار کمتر از خطر بیماری‌هایی است که ممکن است نوزاد به آنها مبتلا شود.

نکاتی برای کم کردن عوارض واکسن

• به محض مشاهده عوارض شدید همچون تب بالا، اسهال و استفراغ طولانی مدت، بعد از تزریق واکسن کودک، نوزاد را نزد پزشک ببرید.
• به هیچ وجه محل تزریق را بعد از دریافت واکسن فشار ندهید.
• بهتر است تا چند روز بعد از دریافت واکسن، کودک لباس‌های باز و راحت بپوشد.
• بعد از تزریق واکسن، نوزاد را بغل کرده و به آرامی با او برخورد کنید.
• در هنگام مراجعه به درمانگاه و تزریق واکسن کودک، اسباب بازی مورد علاقه فرزندتان را همراه خود ببرید.
• در صورتی که شرایط شیردهی را دارید بعد از واکسیناسیون از شیر خود به کودک بدهید.
• اگر کودک دچار تب شد با انجام راهکارهایی چون پاشویه سریعا تب او را پایین بیاورید.

سخت ترین واکسن نوزاد

به طور کلی تمامی واکسن‌هایی که در نوزادان و کودکان تزریق می‌شوند باعث بروز علائم و نشانه‌هایی در فرد خواهند شد و هر کودک نیز ممکن است عوارض متعددی را بعد از تزریق واکسن مشاهده کند. اما طبق تحقیقاتی که بر روی بسیاری از کودکان انجام شده، اغلب آنها بعد از دریافت واکسن ثلاث که شامل دیفتری، کزاز و سیاه سرفه است، عوارض بیشتری را مشاهده کرده و از این رو، این واکسن به عنوان سخت ترین واکسن نوزاد شناخته می‌شود.

اگر واکسن نوزاد را نزنیم چه می شود؟

در صورتی که واکسن‌های تعیین شده در زمان مشخص برای نوزاد تزریق نشوند ممکن است، فرزندتان در خطر ابتلا به بیماری‌های متعدد همچون فلج اطفال، سرخک، سیه سرفه، کزاز و… قرار گیرد. درست است که امروزه ما ابتلا به این بیماری‌ها را در جامعه بسیار کم می‌بینیم، اما این مسئله به معنای ریشه‌کن شدن آنها نیست و نوزادان و کودکان در صورت عدم دریافت واکسن، ممکن است به آنها مبتلا شوند.

واکسن نوزاد را کجا بزنیم؟

به طور کلی در همه استان‌ها و شهرهای کشور، مراکزی برای تزریق واکسن نوزاد وجود دارد که شما می‌توانید با مشورت پزشک و یا جستجو در اینترنت بهترین و نزدیک‌ترین مراکز دریافت واکسن را پیدا کنید. لازم به ذکر است در شرایطی که والدین نتوانند نوزاد را به مراکز درمانی ببرند امکان انتقال واکسن به منزل و انجام واکسیناسیون در خانه وجود دارد. اغلب این واکسن‌‌ها یا در محل تزریق واکسن در ران کودک و یا در ناحیه بازو تزریق خواهند شد. همچنین ممکن است واکسن از نوع خوراکی باشد.

نکاتی درباره واکسن کودکان

نکات به خصوصی وجود دارند که والدین قبل از واکسیناسیون کودک باید بدانند تا بعد از تزریق واکسن کودک کمتر اذیت شود. نکاتی چون:

• واکسیناسیون کودکان دچار سوء تغذیه، باید طبق برنامه و به صورت دقیق انجام شود.
• در کنار دریافت واکسن، مادر می‌تواند از شیر خود به نوزاد بدهد و منعی در این باره حتی برای واکسن فلج اطفال وجود ندارد.
• لازم است یک ماه بعد از تزریق دوز اول هپاتیت ب، برای تزریق دوز دوم آن اقدام شود.
• تزریق واکسن آبله برای کودکان الزامی نیست؛ چراکه این بیماری در جهان ریشه کن شده است.
• دقت داشته باشید که بعد از تزریق هر واکسن مطابق با جدول زمان بندی واکسن نوزادان، تاریخ و نوع واکسن را یادداشت کرده و به پزشک گزارش دهید.
• همه واکسن‌ها، به ویژه فلج اطفال، باید در اولین فرصت بعد از تولد نوزاد و طبق برنامه دریافت شوند.
• کودکانی که به بیماری هموفیل مبتلا هستند باید واکسن‌ها را به روش زیرجلدی دریافت کنند.
• در صورتی که نوزاد یک روز قبل از واکسیناسیون و یا همان روز، دچار اسهال شده واکسن زدن ممنوع است.
• واکسن زدن نوزاد هنگام سرماخوردگی باید بعد از مشورت با پزشک صورت بگیرد
• دریافت واکسن‌های سه گانه بعد از ۶ سال ممنوع بوده و کودک باید واکسن دوگانه مخصوص بزرگسال را دریافت نماید.
• اگر نوزاد بعد از دریافت اولین دوز واکسن واکنش شدیدی از خود نشان داد، لازم است در دوزهای بعدی ترکیب واکسن متفاوت باشد و حتماً این مسئله با پزشک در میان گذاشته شود.

• اغلب برای کودکانی که کم وزن هستند و یا زود به دنیا آمده‌اند، واکسن‌ها در نوبت‌های بیشتری دریافت می‌شود که در این مواقع لازم است پزشک در رابطه با نحوه دریافت واکسن کودک تصمیم بگیرد.
• در صورتی که نوزاد به بیماری خاصی مبتلا باشد و یا با دریافت واکسن سلامت او به خطر بیافتد، می‌توان به جای تزریق واکسن‌های اصلی، واکسن‌های جایگزین را به کار گرفت.
• بین نوبت سوم واکسن سه گانه و واکسن یادآور، باید بیش از ۶ ماه فاصله بیافتد.
• اگر امکان دریافت واکسن‌های زنده ویروس به صورت همزمان وجود ندارد، باید میان واکسن‌های زنده و غیر زنده یک ماه یا بیشتر فاصله وجود داشته باشد.
• برای دریافت واکسن فلج اطفال تزریقی لازم است طبق دستورالعمل مطرح شده توسط سازنده واکسن، اقدام کرد.
• واکسن‌هایی همچون ب ث ژ و سرخک با یکدیگر در تضاد نیستند و می‌توانند در دو محل جداگانه تزریق شوند.
• دوز دوم واکسن سرخک از اهمیت زیادی برخوردار است؛ از این رو حتی اگر فرصت تزریق آن در ۱۵ ماهگی وجود نداشت، باید در اولین فرصت، توسط کودک دریافت شود.
• اگر فرزند شما به محض تولد واکسن هپاتیت را تزریق نکرده است، باید دوز اول آن را به همراه سه گانه اول، دوز دوم در سه گانه دوم و دوز سوم را همراه با با واکسن سرخک دریافت کند.
• واکسن ب ث ژ موجب تب در نوزاد نمی‌شود؛ اما دو تا سه هفته بعد از تزریق می‌تواند همچنان جای واکسن قرمز باشد. در این مسئله جای نگرانی وجود ندارد و مانع استحمام نمی‌شود.
• واکسن ثلاث که در ناحیه باسن یا ران تزریق خواهد شد ممکن است تا ۲۴ ساعت در کودک ایجاد درد یا تب کند که در این مواقع استفاده از کمپرس آب نیمه گرم ضروری است. همچنین استحمام بعد از این واکسن مشکلی ایجاد نمی‌کند.

سخن نهایی

در این مقاله تلاش کردیم شما را با واکسن کودک و جدول زمانبندی واکسیناسیون نوزادان آشنا کرده و به مزایا و علت تزریق انواع واکسن‌ها در دوران کودکی اشاره کنیم. اگر می‌خواید در این باره با پزشک کودک مشورت کنید می‌توانید لیست بهترین پزشکان را در سایت ما مشاهده نمایید. وب سایت دکتر گویا، برترین پزشکان را در تهران به شما معرفی می‌کند. همچنین در صورت داشتن سوال می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان بگذارید تا کارشناسان ما در اولین فرصت به آن پاسخ دهند.