چگونه بفهمیم کودک به عینک نیاز دارد؟
چگونه فرزندمان را به عینک زدن تشویق کنیم؟
تشخیص نیاز کودک به عینک و ضعیفی چشم کودکان توسط والدین آسان نبوده و از آنجایی که این مسئله اغلب علائم به خصوص و واضحی ندارد، تشخیص درست برای والدین سخت خواهد بود. البته لازم است بدانید علائم ضعیف بودن چشم کودک چندان کم نیست و والدین تنها با کمی دقت بر روی رفتار و حرکات فرزندشان، می‌توانند به آن پی ببرند. در ادامه از دیدگاه بهترین متخصص اطفال در تهران، به این سوال پاسخ خواهیم داد که چگونه بفهمیم کودکمان به عینک نیاز دارد؟!
علائم نیاز کودک به عینک
به نقل از bbc.co.uk نشانه های نیاز کودک به عینک در زندگی روزمره خود را نشان می‌دهد و شما در هنگام یادگیری مطالب و با کمی دقت و پرس و جو از معلمان کودک، می‌توانید به علائم پنهان نیاز کودک به عینک پی ببرید. به طور کلی برخی از علائمی که در تشخیص این مشکل به شما کمک می‌کند عبارتند از:
سابقه خانوادگی، علت ضعیف بودن چشم کودک
یکی از عواملی که می‌توانید نیاز کودک به عینک را به دنبال داشته باشد، وجود سابقه خانوادگی مشکلات بینایی است. وجود مشکلاتی همچون دوربینی نزدیک بینی و آستیگماتیک در سابقه ژنتیکی، می‌تواند به کودک انتقال پیدا کرده و در سنین پایین موجب بروز علائم ضعیف شدن چشم کودک شود. به طور کلی اغلب کودکانی که والدینی با چشمانی ضعیف دارند، خود نیز دچار ضعف چشم می‌شوند.
عدم تمایل به انجام کارهای ظریف
اغلب کودکان میل به مخفی کردن بیماری خود دارند؛ از این رو تلاش می‌کنند با دوری از کتاب خواندن، تمرکز بر روی تصاویر و عدم انجام کارهای ظریف، این احساس نیاز به عینک را به شما بفهمانند. والدین می‌توانند با مشاهده این علائم و مقاومت کودک، به بروز علائم ضعیف بودن چشم کودک پی ببرند.
نیاز کودک به عینک به دلیل حساسیت چشم او به نور
حساسیت چشم‌ها به نور می‌تواند یکی از علائم ضعیف بودن چشم‌ها در کودکان باشد. البته این مسئله در رابطه با تمامی مواقع صدق نمی‌کند. بسیاری از کودکان ممکن است به دلیل ابتلا به فتوفوبیا یا همان نور هراسی و حتی درگیری با آلرژی و سردرد، دچار حساسیت به نور شوند؛ اما به طور کلی توصیه می‌شود از این علائم به سادگی عبور نکنید.
عدم هماهنگی چشم ها، از نشانه های نیاز کودک به عینک
درست است که عدم هماهنگی میان حرکات چشم در دوران نوزادی و اوایل کودکی امری شایع به شمار می‌آید، اما این مشکل بعد از ۶ ماهگی چندان عادی نبوده و ادامه‌دار شدن آن می‌تواند نشانه‌ای از ضعیف بودن چشم های کودک باشد. البته دقت داشته باشید عدم قرارگیری چشم‌ها در یک راستا در مواقعی که کودک بسیار خسته است عادی به شمار می‌آید، اما این مسئله نباید تبدیل به یک امر همیشگی شود. خوشبختانه امروزه غربالگری‌های انجام شده می‌تواند عدم هماهنگی چشم‌های کودک در سنین پایین را بررسی کرده و تشخیص دهد.
استفاده از انگشت برای مطالعه از علائم ضعف چشم های کودک
ضعف چشم‌ها در کودکان می‌تواند با سردرگمی هنگام خواندن کلمات از روی کتاب همراه باشد. درست است که این علامت در کودکانی که تازه شروع به خواندن یا نوشتن کرده‌اند عادی به شمار می‌آید؛ اما اگر کودک شما بالای ۸ سال سن دارد و هنگام خواندن مطالب با انگشت کلمات مورد نظر را دنبال می‌کند، این مسئله می‌تواند یکی از علائم ضعیف بودن چشم کودک باشد و نشانه نیاز به تقویت بینایی نوزاد است.
ضعیف بودن چشم کودک و تنگ کردن چشم ها
به طور قطع، شما نیز این مسئله را تجربه کرده‌اید که بعد از احساس عدم مشاهده یک شی در دور دست، تلاش کنید با تنگ کردن چشم‌ها، تصویر واضحی از آن شی را ببینید. این علامت برای کودکان نیز صدق می‌کند و در صورتی که کودک شما در هنگام مطالعه مطالب و یا در زمان مشاهده تلویزیون، چشمان خود را تنگ می‌کند، بهتر است احتمال نیاز به عینک کودک را در نظر داشته باشید.
پلک زدن مکرر و ضعف چشم نوزاد
بسیاری از کودکانی که با مشکلات چشمی مواجه هستند، در مواقع مختلف تلاش می‌کنند برای اصلاح عیوب انعکاسی خود همچون نزدیک بینی و یا دوربینی، چشمان خود را باز و بسته کرده و این حرکت را تنها راه حل خود می‌دانند. باز و بسته کردن مکرر چشم، مالیدن چشم‌ها، چرخاندن چشم به سمت داخل یا خارج و علت جمع شدن چشم کودکان نیز می‌تواند خبر از نیاز کودک به عینک بدهد.
بروز مشکلات تحصیلی
شاید برایتان عجیب باشد، اما اغلب کودکان تمایلی به مطرح کردن این مسئله که در خواندن و یا مطالعه مطالب در مدرسه با مشکل مواجه هستند، ندارند. در این مواقع کودک به دلیل ضعف چشم‌ها به طور مداوم با افت شدید دید و در نهایت افت تحصیلی مواجه خواهد شد. دقت داشته باشید شما با مشاهده علائمی چون ضعف در روان خوانی و گم کردن خطوط، استفاده از انگشت برای دنبال کردن خطوط روانخوانی و یا اصرار بر جلو نشستن در کلاس درس می‌توانید به این مسئله پی ببرید.
سردردهای مکرر به علت نیاز کودک به عینک
بسیاری از کودکانی که طی دوران کودکی دچار ضعف چشم می‌شوند از سردردهای مداوم رنج برده‌اند. این مسئله در کودکانی که عادت دارند به صورت مداوم به صفحه نمایش تلویزیون و یا موبایل نگاه کنند شایع بوده و پس از مدتی ممکن است خستگی چشم و یا اختلالات بینایی در کودکان همچون اختلال استنوپی را نیز به دنبال داشته باشند. به همین خاطر است که متخصصان چشم توصیه می‌کنند بعد از ۲۰ دقیقه تماشای صفحات دیجیتالی و یا کتاب خواندن، ۲۰ بار پلک زده و یا بر مشاهده یک شیء در دوردست تمرکز کنید.
زیاد نزدیک شدن برای دیدن اشیاء
در صورتی که کودک شما برای دیدن اشیا آنها را به چشمان خود بسیار نزدیک می‌کند و یا در فاصله نزدیکی از اشیا قرار می‌گیرد تا بتواند آنها را ببیند، اغلب به معنای ضعف چشم های کودک است. در مواقعی که تمرکز کودک بر روی اشیا و مشاهده آنها سخت باشد کودک خود را به شی مورد نظر نزدیک می‌کند؛ به عنوان مثال در فاصله بسیار نزدیک از تلویزیون می‌نشیند.
عیوب انکساری چشم کودکان
عیوب انعکاسی یکی از مشکلات رایج در میان کودکانی است که نیاز به عینک دارند و شامل مشکل در نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیک می‌شود. پس به طور کلی ممکن است کودک هر سه این مشکلات را با یکدیگر داشته و نیاز باشد از عینک طبی یا لنز طبی برای داشتن دید مناسب استفاده کند. دقت داشته باشید در بسیاری از مواقع ممکن است ضعف انعکاسی چشم کودک در بسیاری از کودکان رشد کرده و بیماری‌های متعدد بینایی را به همراه داشته باشد.
البته جای نگرانی نیست؛ چرا که امروز تکنولوژی‌ها و روش‌های پیشرفته روز دنیا به درمان عیوب انکساری چشم کودکان کمک می‌کنند تا سرعت پیشرفت آن را به حداقل برسانند. برخی از بیماری‌هایی که در طولانی مدت به دلیل عیوب انعکاسی چشم کودک ممکن است بروز کند کوررنگی، جداشدگی شبکیه، آب مروارید، تنبلی چشم در کودکان یا نارسایی همگرایی می‌باشد. شما می‌توانید با معاینه چشم کودک به صورت مداوم، سریع‌تر به این مشکل پی برده و آن را درمان کنید.
چه زمانی باید معاینه چشم کودک انجام شود؟
همانطور که در مقاله «چگونه بفهمیم چشم نوزاد سالم است نی نی سایت» اشاره شده، چشم‌ها نیز همچون دیگر نقاط بدن به مراقبت و معاینه مداوم نیاز دارند تا بتوان از سلامت چشم‌ها اطمینان حاصل کرد. به طور کلی شما باید در صورت بروز هر یک از علائمی که در قسمت‌های قبل اشاره کردیم به پزشک اطفال مراجعه کنید؛ اما لازم است بازه‌های زمانی به خصوصی را نیز به چکاپ چشم‌های کودک اختصاص دهید، همچون:
- معاینه چشم نوزاد در بدو تولد
در بدو تولد، کودک طی چکاپ‌هایی که انجام می‌شود، مورد معاینه چشم قرار گرفته و در صورت وجود مشکلات عمده چشمی همچون آب مروارید مادرزادی و یا دیگر مشکلات بینایی، این مسائل تشخیص داده خواهد شد.
- معاینه چشم در ۶ تا 12 ماهگی
اصلی‌ترین معاینه چشم کودکان اغلب در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی خواهد بود. در این نوع معاینه توانایی چشم در هماهنگی و تمرکز هر دو چشم بررسی خواهد شد.
- تشخیص نیاز کودک به عینک با معاینه در ۳ تا 5 سالگی
بار دیگر معاینه جامع و کاملی از چشم در ۳ تا ۵ سالگی انجام می‌شود که طی آن، مشکلاتی همچون اختلال بینایی، آمبلیوپی یا تنبلی چشم و انحراف چشم یا استرابیسم بررسی و درمان می‌شود.
- حدود 5 تا 6 سالگی (قبل از ورود به مدرسه )
کودکان قبل از ورود به مدرسه نیز توسط متخصص چشم از نظر بینایی معاینه خواهند شد تا اطمینان حاصل شود کودکان در مشاهده تخته و خواندن و نوشتن مشکلی نخواهند داشت.
- انجام معاینه چشم هر 1 تا 2 سال در طول دوران مدرسه
بسیاری از والدین با رشد کودک و ورود او به مدرسه، دیگر چندان اهمیتی به چکاپ چشم نمی‌دهند؛ در حالی که لازم است بدانید بسیاری از کودکان طی دوران مدرسه متوجه ضعیفی چشمان خود شده و یا دچار ضعف بینایی می‌شوند؛ در نتیجه چکاپ بینایی هر یک تا دو سال در طول دوران مدرسه و دوران نوجوانی ضروری است. همچنین بهتر است علائمی همچون مالیدن چشم‌ها، نزدیک شدن به تلویزیون برای تماشای آن و سردردهای مکرر جدی گرفته شده و در صورت بروز سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
برای بینایی سنجی کودکان به کجا مراجعه کنیم؟
برای بینایی سنجی کودکان و یا غربالگری تنبلی چشم در کودکان، لازم است به مراکزی که زیر نظر سازمان بهداشت فعالیت می‌کنند مراجعه کنید. شما می‌توانید با مشاهده لیست پایگاه‌های سنجش بینایی در سایت وزارت بهداشت و مراجعه به پایگاه‌های غربالگری بینایی کودکان در شهر خود، اطلاعات بینایی کودک را در پرونده پزشکی او ثبت کنید.
عوارض عدم استفاده از عینک برای کودکان
در صورتی که هر یک از علائم اشاره شده، مبنی بر مشکلات بینایی در کودک بروز کرد لازم است جدی گرفته شود؛ در غیر این صورت امکان بروز عوارض عدم استفاده از عینک برای کودک، همچون موارد زیر وجود دارد:
- در صورت عدم درمان عیوب انعکاسی چشم ممکن است چشم‌ها دچار عدم هماهنگی شده و در نهایت انحراف چشم بروز کند. این مسئله نه تنها کودک را آزار خواهد داد، بلکه موجب تغییر ظاهر فرزندتان نیز می‌شود.
- ضعیف شدن چشم‌های کودک با سردرد و خستگی چشم همراه خواهد بود و کودکانی که از عینک استفاده نمی‌کنند در حالی که به آن نیاز دارند، در تمرکز دچار مشکل شده و سردردهای مکرر را تجربه می‌کنند.
- بروز مشکلات بینایی موجب کاهش دقت و تمرکز کودک شده و می‌تواند افت تحصیلی را به دنبال داشته باشد و در نهایت موجب کاهش اعتماد به نفس کودک شود.
- کودکانی که دارای چشمانی ضعیف هستند، در صورت عدم درمان به مرور زمان دچار تنبلی چشم و ضعف بینایی شدید خواهند شد و سن درمان تنبلی چشم در کودکان نیز مشخص نیست.
- دید ضعیف کودک امکان توسعه مهارت‌های بینایی را گرفته و افراد را در تشخیص عمیق، پیگیری اجسام متحرک و تمرکز دچار مشکل می‌کند.
چگونه کودک را تشویق کنیم عینک بزند؟
طبیعتاً کودکان درک درستی در رابطه با این مسئله که چرا باید از عینک استفاده کنند ندارند و اغلب نخست در برابر عینک زدن مقاومت زیادی می‌کنند. پس نخست شما باید این مسئله را برای کودک توضیح دهید که با عینک زدن دید بهتری از اطراف خود خواهید داشت و عینک به او کمک می‌کند اشیا اطراف خود را با وضوح بیشتری ببیند. همچنین بهتر است بدون ترساندن او، کودک را با عوارض عدم زدن عینک آشنا کنید.
پس در مرحله اول به کودک ۳ یا ۴ ساله خود حق بدهید که نسبت به عینک زدن احساس خوبی نداشته و حتی ممکن است در میان دیگران احساس شرم کند. دقت داشته باشید باید رفتار ملایمی از خود نشان داده و به او اجازه دهید احساس خود را در این باره با شما در میان بگذارد. در مرحله بعد از کودک بخواهید شکل و فرم عینک‌های مختلف تا مشاهده کرده و نظر خود را درباره آنها بگوید. این مسئله به شما کمک خواهد کرد در تشویق کودک به عینک زدن موفق باشید.
شما می‌توانید برای تشویق کودک، از افرادی که فرزندتان دوستشان دارد، بخواهید با کودک صحبت کند و از تاثیر عینک زدن برای او بگویند. دقت داشته باشید، در نظر گرفتن جایزه برای کودک در این زمینه کم تاثیر نبوده و به هیچ عنوان به سراغ تنبیه نروید؛ اما در تشویق هم زیاده‌روی نکنید.
سخن پایانی
در این مقاله تلاش کردیم به طور کامل در رابطه با آنکه چگونه بفهمیم کودک به عینک نیاز دارد صحبت کرده و علائم نیاز کودک به عینک را بشناسیم. در صورتی که سوالی در این حوزه دارید می‌توانید در قسمت دیدگاه‌ها با ما در میان گذاشته و یا با همکاران ما در مجموعه دکتر گویا تماس گرفته و از مشاوره رایگان برخوردار شوید.
